محمدصادق افراسیابی، معاون امور کاربران و تنظیم‌گری ساترا می‌گوید: «ما به هیچ عنوان نمی‌خواهیم فیلیمو نابود شود اما زمانی که از میان 147پلتفرم نمایشی تنها یک پلتفرم از قانون تمکین نمی‌کند، رئیس صداوسیما ناچار است با رئیس‌جمهور نامه‌نگاری کند.» محمدصادق افراسیابی می‌گوید: «اگر مسئولان پلتفرم «فیلیمو» عجله نمی‌کردند چه بسا اصلاحات سریال «سقوط» انجام می‌شد و بلامانع این سریال پخش می‌شد. چنانچه دیگر تهیه‌کنندگان و سکوها از قانون تمکین می‌کنند. ما چهارشنبه چند هفته پیش به فیلمو گفتیم که «سقوط» نیاز به اصلاح دارد اما آنها پنجشنبه آن را پخش کردند. اگر آنها دست به اصلاح می‌زدند موضوع تا بدین حد پیچیده نمی‌شد.
در ارتباط با پخش سریال «سقوط» که ظاهرا ساترا معتقد است غیرقانونی است، چه خلأهای قانونی‌ای وجود دارد که بدون مجوز ساترا این سریال پخش شده است؟
ما 3مجوز صادر می‌کنیم؛ یک مجوز برای سکوست؛ یعنی سکویی که می‌خواهد در فضای مجازی فعالیت کند و باید مجوز بگیرد. با مراجعه به درگاه صدور مجوزها مشاهده می‌کنیم که ساترا 5 نوع مجوز صادر می‌کند. سکوهای نمایشی، آموزشی، آوا و نوا، خبری و اطلاع‌رسانی و رسانه‌های کاربر محور. این 5 نوع مجوز در حوزه صدور مجوز سکو صادر می‌شود. یک نوع مجوز هم برای تولید سریال است و یک مجوز هم برای انتشار سریال. یعنی اثری که می‌خواهد تولید و منتشر شود باید این مجوزها را دریافت کند.
پاسخ این پرسش را هم بدهید که چه خلأهای قانونی‌ای وجود دارد که بدون مجوز ساترا سریالی مانند «سقوط» پخش می‌شود؟
ساترا نهاد تنظیم‌گر است. ما در ساترا یک شورای مجوز تولید داریم. در حوزه مجوز انتشار هم یک شورای صدور مجوز انتشار داریم. طبعا به سکو ابلاغ می‌شود که این اثر اگر مجوز تولید نگیرد باید پیگیری‌های لازم انجام شود تا بدانند ایراد ساترا چیست. معمولا ایرادها را ما اعلام می‌کنیم. در مکاتباتی که در رسانه‌ها منتشر شد و ساترا با فیلیمو درباره سریال «بی‌گناه» و «آکتور» انجام داده بود، مشخص بود که نوع ادبیات ساترا تعاملی است و ایرادهایی که بر این دو مجموعه وارد بود به خوبی تبیین شد. اگر یک سریال می‌خواهد تولید شود باید ایرادهایی که مدنظر ساتراست و نمونه‌اش را هم عرض کردم و روزنامه کیهان هم بخشی از نامه‌های ما را منتشر کرده و خبرگزاری تسنیم هم نامه‌هایی که ما به پلتفرم فیلیمو راجع به سریال «بی‌گناه» و «آکتور» نوشته بودیم، انتشار داد، گویای ابعاد موضوع است.
هم‌اکنون مشکل ساترا چیست؟
هم‌اکنون ما مشکل خاصی نداریم. همه سکوها از قانون تمکین می‌کنند و همه سریال‌هایی که اکنون در نمایش خانگی نمایش داده می‌شوند مجوزهای لازم را از ساترا گرفته‌اند و فقط فیلیمو است که تمکین نمی‌کند. ما 337سکو داریم که از ساترا مجوز گرفته‌اند. از میان این 337سکو 147سکو مرتبط با آثار نمایشی است. از این میان 146سکو از قانون تمکین می‌کنند و برای آثارشان مجوز لازم را می‌گیرند. یک مورد که قبلا اطلاع‌رسانی شده بود برنامه «پدرخوانده» مربوط به فیلم‌نت بود که آقای سرتیپی به ساترا مراجعه و برای مشکلاتی که وجود داشت اقدام کرد. شاید خواننده شما بگوید چند وقت پیش اعلام شد که پدرخوانده مجوز لازم را ندارد اما باید همین‌جا توضیح بدهم که ایشان مراجعه کردند و نسبت به اصلاح همت گماردند و مجوز لازم را دریافت کردند.
به فیلیمو اشاره کردید. بعضی معتقدند که خارج کردن فیلیمو از نمایش خانگی باعث افزایش مخاطبان نسبت به برنامه‌های ماهواره‌ای می‌شود. به‌عنوان دست‌اندرکار نسبت به این انتقاد چه پاسخی دارید؟
وظیفه قانونی ساترا این است که «تنظیم‌گری» را انجام دهد و طبعا اگر فیلیمو از قانون تمکین کند و بابت سریال‌هایی که می‌خواهد تولید و پخش کند، مجوزهای لازم را دریافت کند و مانند آن 146سکوی دیگر حوزه نمایشی تمکین لازم را نسبت به قوانین داشته باشد، این مشکلات به‌وجود نمی‌آید. چرا ما از این زاویه به موضوع نگاه نمی‌کنیم؟ آیا ساترا مقصر است یا کسی که از قوانین تمکین نمی‌کند؟
به تنظیم‌گری ساترا اشاره کردید. مسئولیت شما هم در ساترا مرتبط با همین موضوع است. برخی معتقدند ساترا هنوز با سینماگران وارد تعامل نشده و بیشتر با برخورد سلبی جایگاه خودش را در نمایش خانگی حفظ کرده است.
چنین نیست. در 6ماه اخیر 40سریال به شرط انجام استعلام‌های لازم از ساترا، برای تولید مجوز دریافت کردند و اشخاصی مجوز دریافت کردند که 40طرح برای تولید سریال گرفتند و در جلسات ما حضور داشتند. همینطور تعامل با تهیه‌کنندگان و مدیران سکوها وجود دارد. سکوهایی که داریم هم مدیرانشان با ساترا در تعاملند و هم تهیه‌کنندگان سریال‌ها. به‌عنوان نمونه حدود یک‌ماه و چند هفته پیش برنامه‌ای را تدارک دیده‌ایم که مدیران دارای مجوز از سوی ساترا دعوت می‌شوند و در کنار مدیران ساترا حضور می‌یابند. گفت‌وگوهایی که انجام می‌شود اگر چالش‌هایی وجود داشته باشد، نسبت به رفع آن چالش‌ها بحث خواهد شد. ضمن این گفت‌وگوها اگر مطالباتی از ما دارند نسبت به آن مطالبات پاسخ خواهیم داد و اگر ما نکاتی داشته باشیم به آنها توضیح خواهیم داد. علاوه بر آن ما از نهادهای مرتبط با حوزه مأموریت فعالیتی سکوها دعوت می‌کنیم که تفاهمنامه‌هایی داشته باشند تا کسب‌وکار مسئول سکو رونق بگیرد.
منتقدان ساترا معتقدند که ساترا به‌عنوان بخشی از سازمان صداوسیما بی‌طرف نیست و در اعمال قانون طرف صداوسیما را می‌گیرد. نظر شما نسبت به این انتقاد چیست؟
صداوسیما در کشور ما یک نهاد عمومی است و دعوایی با بخش خصوصی ندارد. اگر صداوسیما مانند برخی از کشورها یک بخش خصوصی بود، این تلقی رقابت می‌توانست درست باشد. اما صداوسیما در کشور ما یک نهاد عمومی است و رقابتی با پلتفرم‌ها ندارد. آقای جبلی، رئیس سازمان صداوسیما هم اعلام کردند که سازمان صداوسیما خودش را حامی و ناظر پلتفرم‌ها می‌داند. واقعا هم ما این را می‌بینیم. محتوای این فریمی که امروز صداوسیما به پلتفرم‌ها ارائه می‌دهد، هیچ نهاد دیگری نمی‌تواند انجام دهد. محتوای نمایشی‌ای که صداوسیما در اختیار پلتفرم‌ها قرار می‌دهد، در محتوایی که توسط صداوسیما تهیه شده، در اختیار پلتفرم‌ها قرار می‌گیرد تا برنامه‌های مختلف پخش شوند و هیچ نهاد دیگری نمی‌تواند این کار را انجام دهد. این محتوا متعلق به نهاد صداوسیماست. نسبت به این محتوا هم استقبال شده. باید همین‌جا بگویم که هفته گذشته مدیر سکوی اپیزود مهمان ما بود، و ایشان اذعان می‌کرد که این محتوایی که به ما می‌دهید محتوای خوبی است و مخاطب استقبال می‌کند. ایشان از این نوع حمایت رضایت داشت. یعنی فیدبک‌هایی که از تعاملات داریم بدین شکل است. یک نکته مهم دیگر این است که بازخوردهای مثبتی می‌گیریم که همه‌اش در ساترا و نشست‌های ما هم نیست. بالاخره تولید‌کنندگان آثار، تهیه‌کنندگان و دست‌اندرکاران آثار گفت‌وگوهایی با رسانه‌ها داشته‌اند و آن رویکرد تعاملی ساترا را خودشان تبیین می‌کنند. اما این بخش مثبت کمتر توسط رسانه‌ها بازنشر می‌شود. یک تهیه‌کننده با رسانه و خبرگزاری صحبت می‌کند و آن تعامل مثبت را توضیح می‌دهد و رسانه‌های دیگر آن را کمتر بازنشر می‌دهند اما یک جای دیگر که انتقادی وجود دارد به‌شدت بازنشر داده می‌شود. تأکید می‌کنم که بازتاب با بازنشر فرق دارد. همین که یک رسانه مصاحبه می‌کند بازتاب انجام می‌شود اما آن بازنشر که رسانه‌های دیگر به نقل از آن رسانه آن خبر را بازنشر کنند و خبر در فضای مجازی به‌اصطلاح وایرال شود، بازنشر مثبت کمتری اتفاق می‌افتد. درحالی‌که ما طی همین مدت بازتاب‌های متعدد مثبتی داشته‌ایم. هم مدیران پلتفرم‌ها در گفت‌وگو با رسانه‌ها بازتاب‌های مثبتی داشته‌اند که ما در رصدهایمان دیده‌ایم و هم تهیه‌کنندگان سریال‌های نمایشی بازخورد مثبتی ارائه داده‌اند.
عرایضم به‌طور مشخص درباره سریال «سقوط» نیست. به هر حال سقوط را نباید جدا از مسائل قبلی دانست. در همان نامه‌ای که آقای جبلی به رئیس‌جمهور نوشته بودند، این مسئله ذکر شده بود که در گذشته تخلفاتی وجود داشته و صداوسیما با مکاتبه‌ای که داشته از ریاست محترم جمهوری خواسته که وقتی همه نسبت به قانون تمکین می‌کنند و یک پلتفرم آن تمکین را ندارد، آنجا تدبیری شود. تا به امروز ما روند اصلاحی را پیگیری کرده‌ایم. مکاتبات متعددی که ساترا با فیلیمو داشته تعاملی بوده. جلسه‌ای با دادستانی کل کشور داشتیم و در آن جلسه هم با رویکرد اصلاحی تصمیماتی گرفته شد که فیلیمو حتما برای اخذ مجوز از ساترا اقدام کند. همانجا اعلام شد که اگر فیلیمو نسبت به اینکه فلان اثر مجوز نگرفته و اعتراض دارد، این اعتراض نباید منجر به آن شود که آن اثر منتشر شود. بلکه قرار بر این شد که مشاور دادستان کل کشور در جلسات شورای انتشار ما شرکت کند و در همان جلسه اعتراض بررسی و جمع‌بندی شود. روال‌های مختلفی برای این موضوع تبیین شده و نامه اخیر رئیس سازمان صداوسیما به رئیس‌جمهور به‌دلیل آن است که واقعا آن نقش تنظیم‌گری که به سازمان صداوسیما محول شده، به خوبی ایفا شود.
پشتوانه حقوقی فعالیت ساترا چیست؟
توسط معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری جمع‌آوری شده است. قبلا آن اسناد و قوانین مربوطه وجود داشته اما امسال یک کار خوبی که معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری انجام داد این بود که مدیر بالادستی قوانین را تجمیع کرد و به ما ابلاغ شد. ما هم آن را رسانه‌ای کردیم و هم‌اکنون هم حاضریم آن نامه را در اختیار رسانه‌ها و شما قرار دهیم.
بحث حمایتی زیاد داریم. شما فقط این 3 پلتفرم معروف را درنظر نگیرید. ما غیراز این پلتفرم، سکوهای دیگری داریم که فرضا به دوره‌های آموزشی ما نیاز پیدا می‌کنند. ما برای مدیران پلتفرم‌ها دوره آموزشی داریم. در دوره محتوایی هم دوره آموزشی داریم. شورای تولید و انتشار ما بسیاری مواقع وقتی پلتفرمی درخواستی برای مجوز نشر دارد یا یک نویسنده و تهیه‌کننده برای تولید یک اثر مجوز می‌خواهد، به آنها مشورت می‌دهد که چطور ضمن حفظ جذابیت اثر، اسناد و قوانین بالادستی را رعایت کند. قبلا درباره سریال سقوط گفتم که اگر فیلیمو یک هفته صبر می‌کرد کار بدین شکل پیچیده نمی‌شد. یکی از مسائل و پیچیدگی‌هایی که درباره سریال سقوط پیش آمد این بود که ساترا به فیلیمو در یک جلسه اعلام کرد که سریال سقوط منتشر نشود. پنجشنبه فیلیمو آن را منتشر کرد. آقای اصغر پورمحمدی، رئیس شورای انتشار و مجوز ما همان زمان به تهیه‌کننده اعلام کرد که سریال می‌تواند اصلاح شود. اگر فیلیمو در انتشار سریال تعجیل نمی‌کرد و اصلاحات را همان زمان پیگیری می‌کرد، کار تا بدین اندازه پیچیده نمی‌شد. منتها فیلیمو تعجیل کرد. درحالی‌که پلتفرم‌های دیگر به‌طور مثال در پخش «شبکه مخفی زنان» نماوا آن را نگه داشت تا زمانی که ساترا اصلاحاتش را اعلام کرد و نماوا اگر بتواند اصلاحات را اعمال کند، آن را پخش خواهد کرد. می‌خواهم بگویم که همه 147پلتفرم نمایشی مانند فیلم ناب، گت فیلم و... از قانون تمکین می‌کنند.
