شرق و غرب استان زنجان دو سیمای متفاوت از توسعه دارد و بی‌توجهی به سند آمایش سرزمینی در این منطقه باعث شده که توزیع و استقرار صنایع تنها در شرق زنجان مورد توجه قرار گیرد.
وجود معادن بزرگ همانند سرب و روی، سنگ‌های تزئینی و سایر معادن و نیز تولیدات کشاورزی و آبزی‌پروری در غرب استان زنجان باعث نشده که این منطقه با تکیه بر ظرفیت صنایع توسعه پیدا کند و در اوج برخورداری از معادن، جزو مناطق کمتر توسعه یافته و محروم به شمار می‌رود.
تجمیع صنایع استان زنجان در یک منطقه خاص، چیزی بود که در گذشته یک بار اتفاق افتاد و با منفک شدن یک منطقه از استان زنجان، مسیر توسعه این منطقه را با مانع مواجه کرد؛ اشتباهی که باعث نشد روند اصلاح و از تجمیع استقرار صنایع در یک منطقه در استان زنجان جلوگیری شود.
شهرستان‌های ایجرود و ماهنشان در استان زنجان، از جمله مناطق محروم و کمتر توسعه یافته، به ویژه در حوزه راه دسترسی هستند به طوری‌که از نبود مسیر ارتباطی مناسب و قابل قبول، رنج می‌برند و با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند.
بسیاری از راه‌های ساخته شده در این منطقه نیز، بر اثر رفت و آمدهای مکرر ماشین‌های سنگین حامل مواد معدنی از معادن مستقر در این نواحی، آسیب جدی دیده‌اند.
زدوده نشدن غبار محرومیت از چهره ماهنشان معدن‌خیز
عضو شورای اسلامی شهرستان ماه‌نشانددر این رابطه اظهار می‌کند: با وجود معادن مختلف در این شهرستان، شاهد ماندگاری محرومیت بر چهره این منطقه هستیم.
اسکندر عابدینی با بیان اینکه بر اساس بند ۵ ماده ۴۳ قانون برنامه ششم توسعه، بهره‌برداران معادن موظف هستند یک درصد از فروش معادن را برای جبران خسارت و انجام پروژه‌های بهداشتی، عمرانی و … اختصاص دهند، می‌گوید: این در حالی است که متأسفانه تا به امروز هیچ‌گونه اقدامی در این خصوص انجام نشده است.
وی با یادآوری اینکه در سال ۹۸ حدود ۱۱ میلیارد تومان بابت یک درصد فروش معادن به شهرستان ماهنشان اختصاص پیدا کرد، می‌افزاید: با پیگیری‌های صورت گرفته و بنا به گفته مدیرکل سابق صمت استان زنجان، از این میزان ۷ میلیارد تومان به مدرسه کاکایی شهرستان ماهنشان اختصاص یافت.
عابدینی ادامه می‌دهد: این در حالی است که قانون در این زمینه به صراحت اعلام کرده که این تخصیص اعتبار باید در محلی که به آن خسارت وارده شده، هزینه شود.
وی اضافه می‌کند: ۴ میلیارد تومان مابقی این اعتبار نیز برای روکش و آسفالت جاده مابین پری و خیرآباد که نزدیک به ۱۷۰۰ متر است، هزینه شد.
این مسئول، یکی از دغدغه‌ها در این حوزه را شفاف نبودن هزینه‌هایی که انجام می‌شود، دانست و تصریح می‌کند: انتظار داریم نحوه هزینه‌کرد در مناطق محروم ماهنشان به طور شفاف بیان شود، این در حالی است که مطلع نیستیم که به راستی این اعتبارات عاید مردم مناطق محروم منطقه شده است یا نه.
عابدینی با تاکید بر اینکه مطلع نیستیم که به واقع وجود این همه معدن در منطقه ماهنشان که برخی از آن‌ها نیز شهرت جهانی دارد، چه عایدی برای مردم این منطقه به همراه داشته است، خاطرنشان می‌کند: فقط به این موضوع اشرافیت داریم که زمینه تردد تعداد زیادی کامیون و ماشین‌آلات معادن در جاده‌های کم‌عرض روستایی فراهم شده و این خود آسیب زیادی به زیرساخت جاده‌های روستایی زده است.
عضو شورای اسلامی شهرستان ماهنشان با بیان اینکه اگر دندی، پری، انگوران و … را به عنوان نماد مطرح شهرستان ماهنشان در نظر بگیریم، هیچ‌کدام از این مناطق مسیر توسعه را طی نکرده است، یادآور می‌شود: حال این سوال مطرح است که آیا نماینده مردم این منطقه در مجلس شورای اسلامی در این خصوص کوتاهی کرده است یا نه. فراموش نکنیم که ما به عنوان نمایندگان مردم در هر جایگاهی که قرار داریم باید نسبت به احقاق حق حوزه استحفاظی خود احساس مسئولیت جدی داشته باشیم.
وی با تاکید بر اینکه شهر دندی که معدن بزرگ و نامی انگوران را در دل خود جای داده، بعد از گذشت پنج دهه از فعالیت این معدن، غبار محرومیت از چهره مردم این خطه پاک نشده است، ابراز می‌کند: علاوه بر این وجود معدن توزلار چه دستاوردی برای مردم منطقه داشته است.
عابدینی می‌گوید: انتظار ما از مسئولان استانی و شهرستانی این است که به صورت سرزده به این معادن سرکشی کنند. سمی که برای استخراج فرآورده‌های معدنی از توزلار استفاده می‌شود، با کلرزنی خاک از بین نمی‌رود و بی‌تردید در چشمه‌های آب زیرزمینی نفوذ خواهد کرد.
این مسئول در خصوص دلایل توسعه نیافتن این منطقه نسبت به مناطق صنعتی دیگر استان از جمله شرق استان، عنوان می‌کند: یکی از دلایل مهم این عقب‌ماندگی با وجود این همه معادن، صنعت پرورش ماهی و صنایع گوناگون در شهرستان ماهنشان، ناآگاهی مردم این منطقه نسبت به حق و حقوق‌شان است و به نوعی می‌توان گفت که مردم این منطقه از استان به کمتر مطالبه‌گر هستند.
عابدینی با تاکید بر اینکه برای برون‌رفت از وضعیت موجود، باید مطالبه‌گری جدی در این منطقه وجود داشته باشد، می‌افزاید: نبود همین مطالبه‌گری باعث شده است که موضوع خام‌فروشی مواد معدنی به صورت آشکارا انجام شود.
وی ادامه می‌دهد: تا زمانی که مطالبه‌گری در این منطقه از سوی مردم و مسئولان وجود نداشته باشد، دغدغه‌ها تداوم خواهد داشت و تجربه نشان داده است که هر جا مطالبه‌گری در اولویت کارها قرار داده شده، توانسته‌ایم به اهداف خود در راستای توسعه منطقه دست یابیم.
عابدینی با انتقاد از اینکه در هر برهه‌ای قول بخش شدن مرکز دهستان اوریاد داده شد، می‌گوید: با این وجود بعد از گذشت ۳۰ سال هنوز این مرکز به بخش تبدیل نشده، این در حالی است که مرکز دهستان اولیا هفتاد سال پیش مرکز تجاری بنام در منطقه شمال‌غرب کشور بود و از استان‌های آذربایجان شرقی و غربی بری خرید به این مرکز مراجعه می‌کردند.
وی با یادآوری اینکه تحقق نیافتن اتفاقات میمون برای این منطقه می‌تواند یا به دلیل نداشتن اشرافیت و آگاهی نسبت به مطالبه‌گری و یا وجود اختلافات به جای وفاق برای حل مشکلات باشد، تصریح کرد: اکثر نمایندگان استان زنجان در مجلس شورای اسلامی مطالبه‌گر نیستند و به عینه می‌توان از عملکرد اکثر این نمایندگان در صحن علنی مجلس به میزان فعال و اثرگذار بودن آن‌ها پی برد.
اتفاق نیفتادن آمایش سرزمین در توسعه صنعتی زنجان
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان می‌گوید: آمایش سرزمین در توسعه صنعتی زنجان اتفاق نیفتاده است، به همین خاطر شاهد توسعه نامتوازن هستیم.
مجید گلشنی‌منفرد در مورد نبود توازن در توسعه صنعتی شرق و غرب زنجان، اظهار می‌کند: یکی از مشکلات اساسی ما در استان، همین موضوع توسعه نامتوازن است، این در حالی است که حجم توسعه سرمایه‌گذاری در استان کم نبوده و فقط در همه استان توزیع نشده است.
وی با اشاره به اینکه زنجان یک درصد جمعیت و ۱.۳ درصد مساحت کشور را به خود اختصاص داده است، ابراز می‌کند: حجم سرمایه‌گذاری استان ۲.۵ درصد کشور بوده و نزدیک به دو برابر توان خود سرمایه‌گذاری داریم که رقم قابل قبولی برای استان به شمار رفته اما متأسفانه این توازن رعایت نشده است.
وی با اشاره به اینکه موضوع سوم و مهم بحث آمایش سرزمین است، خاطرنشان می‌کند: زنجان در حوزه اشتغال شرایط خوبی دارد و با حدود ۶ درصد کم‌ترین میزان بیکاری را در کشور به خود اختصاص داده است اما چون آمایش استانی انجام نشده، یک‌جا نیاز به نیروی کار داریم و در جای دیگر موضوع برعکس شده است.
گلشنی عنوان می‌کند: در بحث آمایش استانی دنبال این هستیم که در حوزه صنعت یا صنایع معدنی با توجه به ظرفیت هر شهرستان تقویت کنیم و جایی مثل ماهنشان ممکن است صنایع معدنی را بطلبد و نیاز دارد صنایع معدنی تقویت شود و یک منطقه مثل خدابنده باید در بحث امنیت غذایی، توسعه صنایع غذایی مورد توجه قرار گیرد.
این مسئول موضوع آمایش سرزمین را یکی از برنامه‌های مورد توجه صنعت و معدن برشمرده و می‌افزاید: در غرب زنجان با توجه به استقرار شهرک شهید شهریاری، دنبال این هستیم که توازن را در این خصوص رعایت کنیم. همچنین توسعه شهرستان ابهر در برنامه قرار دارد اما امکانات دولتی، تسهیلات و حمایت‌های دولتی را به سمتی سوق دهیم که در بحث صنعت در آن منطقه کم است.
رئیس سازمان صمت استان زنجان با اشاره به اینکه بخش عمده فضای جغرافیایی ماهنشان زیر پوشش حفاظت محیط زیست است، ابراز می‌کند: این موضوع عاملی است که خیلی از کارها را نمی‌توان آنجا انجام داد و علاوه بر این مشکل زمین داریم.
وی با اشاره به اینکه بحث تپه‌ماهور و کوهستانی بودن، عامل دیگری است که نمی‌توانیم شهرک‌های صنعتی تخصصی فرآوری را در ماهنشان احداث کنیم، بیان می‌کند: در مرز زنجان و ماهنشان در جاده مهرآباد بخش غربی زنجان و شمالی ماهنشان، مذاکراتی با محیط زیست انجام شده که بتوانیم توسعه صنعتی ایجاد کنیم.
گلشنی با تأکید بر اینکه در ماهنشان ملزم به رعایت مسائل زیست‌محیطی هستیم، تصریح می‌کند: نمی‌توانیم خیلی بی‌گدار به آب بزنیم که بعداً مسائل آبخیزداری و زیست‌محیطی دامن‌گیر ما شود اما در حوزه معدن و صنایع معدنی حتماً نگاه ویژه به ماهنشان داریم.
وی در مورد علل کم‌رونق بودن شهرک صنعتی ماهنشان اظهار می‌کند: متقاضی برای شهرک صنعتی زیاد است اما معارضان محلی داریم و شهرک در محل مناسبی جانمایی نشده است، ضمن اینکه با مشکلات تأسیساتی نیز مواجه هستیم.
استاندار: به دنبال تحقق عدالت در توزیع صنایع در استان زنجان هستیم
استاندار زنجان نیز با بیان اینکه با جدیت به دنبال تحقق عدالت در توزیع صنایع در استان زنجان هستیم، می‌گوید: در حال حاضر در زمینه جذب سرمایه گذاری و استقرار صنایع گام‌های خوبی در غرب استان زنجان برداشته شده است.
محسن افشارچی می‌افزاید: در تلاش هستیم غرب استان زنجان را در زمینه توسعه استقرار صنایع پررنگ‌تر ببینیم و شهرک صنعتی شهید شهریاری در غربی‌ترین نقطه شهرستان زنجان ایجاد شده است.
وی با بیان اینکه توسعه شبکه گاز و برق در غرب استان شاهد دستاوردهای خوبی هستیم، ادامه داد: در زمینه توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل و جاده کارهای خوبی شروع شده است.
نگاه متوازن و مبتنی بر استعداد مناطق شهرستان‌های استان زنجان باید در برنامه توسعه استان حاکم باشد رویکردی که در گذشته استان زنجان فراموش شده است و برخی اعمال نفوذها و رانت‌ها باعث اشباع حجم بالایی از صنایع در منطقه‌ای از استان شده و در مقابل منطقه‌ای دیگر با وجود برخورداری از ظرفیت‌های معدنی و کشاورزی از محرومیت رنج می‌برد؛ روندی که باید اصلاح شود تا عدالت توسعه‌ای در جامعه شکل بگیرد.
