تاثیرات بازگشت فشارهای اقتصادی غرب بر اقتصاد روسیه به خصوص معاملات نفت و گاز چه تاثیری از دیدگاه ناظران خواهد داشت آیا روسیه ورشکسته خواهد شد یا به حیات اقتصادی خود ادامه می دهد ؟
به گزارش پایگاه خبری تجریش در این بررسی دو دیدگاه به طور اجمالی وجود دارد. یک دیدگاه بازگشت فشار های غرب و جایگزینی منبع تامین نفت و گاز برای اروپا را علت ورشکستگی و در تنگنا قرارگرفتن روسیه و بازگشت از تصمیم حمله به اوکراین را بررسی می کند و دیدگاه دیگر عدم تاثیر فشار های غرب و عبور بدون مشکل روسیه از این شرایط را توصیف می نماید
طبق بررسی خبرگزاری رویترز، تحریم های روسیه دوباره مورد بحث قرار گرفته است. یازده ماه پس از حمله ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به اوکراین، رگباری از انتقام‌جویی‌های اقتصادی از سوی ایالات متحده ومتحدانش انجام شد، برخی بر محدودیت‌های بیشتر در صادرات نفت و گاز فشار می‌آورند. اما انجام این کار خطرات اقتصادی بزرگی را به همراه خواهد داشت – و این می تواند تمایل غرب برای ادامه حمایت نظامی حیاتی خود از کی اف را تضعیف کند.
پشتیبانی تجهیزات نظامی غرب به اوکراین از جمله تصمیم هفته گذشته ایالات متحده و دولت آلمان برای ارسال تانک - تغییر دهنده واقعی بازی در دفاع این کشور در برابر تهاجم روسیه بوده است.
کنترل صادرات تجهیزات نظامی کارآمد، از جمله فن آوری های دوگانه مانند چیپ نیمه هادی ها، ماشین جنگی پوتین را نیز تخریب کرده است. اکنون نقاط ضعفی مانند تامین تراشه از چین شروع به ظهور کرده است که بر اساس گزارش اندیشکده سیلورادو، دولت های غربی باید این کنترل ها را تشدید کنند.
تحریم های اقتصادی نقش کمتری در مهار قدرت پوتین داشته است. تصمیم ایالات متحده، اروپا و سایرین برای مسدود کردن حدود 300 میلیارد دلار از ذخایر بانک مرکزی روسیه در کاهش اندازه قلک بانکی که پوتین مجبور به رشوه دادن به کنترل صادرات است، مفید بوده است. در مقابل، تحریم‌ها بر صادرات نفت و گاز مسکو تاکنون بیش از آنکه فایده داشته باشد، ضرر داشته است. آنها اقتصاد روسیه را فلج نکرده اند و پوتین را مجبور به عقب نشینی نکرده اند.
در پیامدهای اولیه پس از تهاجم، متحدان غربی عمدتاً تهدید به توقف خرید نفت و گاز روسیه کردند که این همچنان به افزایش قیمت انرژی و به پوتین کمک کرد. مازاد حساب جاری روسیه در سال گذشته دو برابر شد و به 227 میلیارد دلار رسید. تورم جهانی افزایش یافت و مصرف‌کنندگان اروپایی مجبور بودند برای تامین منابع جایگزین انرژی، هزینه‌ای را بپردازند و دولت‌ها کسری‌های مالی زیادی را برای کاهش تأثیر بر مشاغل و خانوارها ایجاد کردند. این موضوع تنش بین کشورهایی مانند آلمان،که توانایی انجام این کار را داشتند و کشورهایی که این امکان را نداشتند ، منجر شد.
در همین حال، اقتصادهای نوظهور به رهبری چین تخفیف زیادی بر روی نفتی که از روسیه خریداری کردند، دریافت نمودند. پذیرش این موضوع از سمت غربی ها بسایر دشوار بود که جمهوری خلق چین ، بزرگترین رقیب ژئوپلیتیکی و اقتصادی آن ها،از انرژی ارزان تر بهره مند شود.
اطلاعاتی در مورد تحریم شدیدتر
این موضوع باعث نشد برخی از این استدلال که متحدان غربی باید تحریم ها علیه فرآورده های هیدروکربنی- نفت و گازو سایر مشتقات- روسیه را دو برابر کنند، متوقف شود. یک گزارش اخیر از دانشکده اقتصاد کی اف تحلیلی مبنی بر اینکه اقتصادهای پیشرو،G7، باید سقف قیمت نفت روسیه را از 60 دلار در هر بشکه به 50 دلار و سپس شاید به 30-35 دلار کاهش دهند. اروپا همچنین باید تمام واردات گاز روسیه را به جز واردات گاز از اوکراین ممنوع کند.
گزارش موسسه تحقیقاتی KSE بیان میکند که" زمان تغییر کرده است. در حالی که اروپا در برابر از دست دادن ناگهانی واردات انرژی روسیه در سال گذشته آسیب پذیر بود در حالیکه اکنون پوتین در تنگنا قرارگرفته است و اروپا کار قابل توجهی در ایجاد منابع انرژی جایگزین انجام داده است، بنابراین دیگر به گاز روسیه وابسته نیست و قیمت ها به سطح قبل از جنگ کاهش یافته است.در همین حال، قیمت جهانی نفت از اوج خود به شدت کاهش یافته است، در حالی که کرملین باید برای تغییر قیمت نفت خود حدود 30 دلار در هر بشکه در مقایسه با معیار جهانی تخفیف ارائه دهد. Tim Ash، یک استراتژیست در موسسه مدیریت سرمایه BlueBay می گوید که دولت در حال کسری بودجه است که می تواند در سال جاری به حدود 6 درصد درآمد ملی برسد و مازاد حساب جاری کاهش یافته و متحمل فرار عظیم سرمایه شده است.
Jacob Nell ، یکی از نویسندگان گزارش در KSE می گوید، درآمد روسیه از صادرات هیدروکربن در سال جاری به نصف کاهش یافته و به حدود 180 میلیارد دلار رسیده است. محدودیت‌های بیشتر باعث کاهش 40 میلیارد دلاری بیشتر از این رقم می‌شود که دو سوم آن ناشی از درآمدهای نفتی پایین و یک سوم از گاز است. هم چنین می گوید ، این می تواند اقتصاد روسیه را منهدم نماید. روبل ممکن است سقوط کند و تورم افزایش یابد که منجر به فرار بانک ها و فرار بیشتر سرمایه شود.بنابراین دولت باید نرخ بهره را افزایش دهد و هزینه ها را کاهش دهد. کرملین می‌تواند با اقدامات شدیدی مانند کنترل‌های شدید سرمایه یا چاپ پول پاسخ دهد. اما اینها دولت را منفور می کند، دولت پوتین را تضعیف می کند و فشار برای عقب نشینی از اوکراین را افزایش می دهد.
اما فرضیه های مقابل چیست ؟
ممکن است اوضاع به این شکل پیش نرود. روسیه می‌تواند با فروش برخی از ذخایر بانک مرکزی که مسدود نشده‌اند، هرگونه ضربه ناشی از کاهش صادرات انرژی را کاهش دهد و حتی ممکن است به مقدار زیادی از آن پول نقد نیاز نداشته باشد. به هر حال، کرملین صرفاً کاهش یک جانبه قیمت نفتی را که به 30 دلار می‌فروشد، نمی‌پذیرد.
روسیه می‌تواند با تهدید به کاهش صادرات نفت خود، قیمت جهانی را افزایش دهد. احتمالاً باید به مشتریانی مانند چین تخفیف بیشتری ارائه دهد، زیرا خریداران به حمل و نقل و بیمه غربی دسترسی ندارند. اما اگر قیمت جهانی به اندازه کافی افزایش یابد، روسیه ممکن است همچنان مقادیر مشابهی را در حجم های پایین تر به دست آورد.
حرکت مشابهی می تواند با گاز نیز انجام شود. این درست است که روسیه نمی تواند به راحتی گازی را که از طریق ترکیه در حال انتقال است ، هدایت کند اما قیمت جهانی گاز افزایش خواهد یافت و روسیه می تواند گاز طبیعی مایعی را که در حال حاضر به اروپا می فروشد به مناطق دیگر هدایت کند. علاوه بر این، حتی اگر تحریم‌های سخت تر به اقتصاد روسیه آسیب بیشتری وارد کند، ممکن است پوتین را از قدرت خلع نکند یا به جنگ پایان دهد. درسی که از کشورهایی مانند ایران و کره شمالی می‌گیرند این است که رژیم‌ها حتی اگر مردم آنها سختی‌ها را تحمل کنند، خم نمی‌شوند.
اما حقیقت این است که تحریم ها ممکن است برای کشورهای غربی که تازه نفس خود را پس از شوک سال گذشته تازه می کنند، نتیجه معکوس داشته باشد. اتفاق نظر در بازارهای مالی این است که هر رکودی کوتاه و کم عمق خواهد بود و بسیاری از کشورها به طور کلی از رکود اجتناب خواهند کرد. افزایش شدید قیمت نفت و گاز ،این محاسبات را تغییر خواهد داد. ترس از رکود، تورم، نرخ بهره و کسری بودجه و همراه با آن نگرانی در مورد عواقب سیاسی باز خواهد گشت.
سیاستمداران ملی‌گرا که با پوتین همدردی می‌کنند، حامیان جدیدی در دو سوی اقیانوس اطلس پیدا می‌کنند. اما بزرگترین خطر این است که آمریکا در سال آینده یک رئیس جمهور انزوا طلب را انتخاب کند و جریان تسلیحات به اوکراین متوقف شود. در شرایطی که کی اف از حمایت نظامی بهره می برد و دستاوردهای ناشی از تحریم های شدیدتر نامشخص است، تلاش برای ورشکستگی روسیه ارزش ریسک را ندارد.
مترجم : عبدالرضا پورزمان
منبع : هوگو دیکسون ، خبرگزاری رویترز ، 30ژانویه 2023
