معناي حمد و شكر چيست؟ چه تفاوتي با هم دارند؟

متأسفانه معادل جامع و كاملي براي کلمة «حمد» در زبان فارسي وجود ندارد. لغت‌نامة قرآني «مفردات راغب» حمد را حالتي بين «مدح» و «شکر» شمرده است.

به گزارش پایگاه خبری تجریش ؛ متأسفانه معادل جامع و كاملي براي کلمة «حمد» در زبان فارسي وجود ندارد. لغت‌نامة قرآني «مفردات راغب» حمد را حالتي بين «مدح» و «شکر» شمرده است. با اين توضيح که حمد حالت خاصي از مدح ولي عام‌تر از شکر است زيرا مدح شخص ممکن است به خاطر رفتار پسنديده، يا ظواهر زيبايش باشد، که اولي اختياري و دومي غير‌اختياري است، ولي حمد فقط به موضوعات اختياري تعلق مي‌گيرد.

فَإِذَا اسْتَوَيْتَ أَنتَ وَمَن مَّعَكَ عَلَي الْفُلْكِ فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي نَجَّانَا مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ (28.مومنون)
پس هنگامى كه تو و همراهانت بر كشتى سوار شديد، بگو: حمد و سپاس براى خداوندى است كه مارا از گروه ستمگران نجات داد.

حمد، سپاس و ستایشی است که با پرستش همراه است، لذا فرمود: «الحَمد‌لله»، یعنی مخصوص خداست.

حمد در لغت به معنای ستایش کردن و نقیض ذم (مذمت کردن) است .

ستایش کردن نوعی عمل است و نه نوعی سخن. آدمی چیزی یا کسی و یا عملی و واقعه ای را ستایش می کند که از آن خوشنود و راضی شده باشد. پس ستایش حاصل خشنودی و رضایت و یک عمل وجودی است. وقتی که از کسی راضی می شویم او رادوست می داریم و همین دوستی است که ما را به مجموعه واحدی از اعمال و گفتار و حالات و صفات نسبت به آن فرد می رساند که سراسر تصدیق و احترام و تسلیم است و این حمد کامل است.

هرچه معرفت انسان بالاتر رود بیشتر پی می برد که هرگونه ستایشی جز برای خدا محکوم به ابطال است چون همه خوبی ها از خداوند وجود یافته اند؛ بنابراین بزرگترین حمد ها از آن خداوند است و خداوند مرجع اصلی هرگونه ستایشی است و این معنای الحمد لله است. یعنی ستایش از آن خداوند است.

شکر» به معنای «سپاسگزاری» است و در قبال نعمت یا خدمتی که به انسان می شود، انجام می گیرد. بنابراین سپاسگزاری و شکر، نوعی جبران و واکنش انسان در قبال خدمت، نعمت، عطا یا احسانی است که به او شده است.


پس به طور کلی دو مقوله است، یکی "ستودن" یا ستایش کردن، که به آن "حمد" گفته می‌شود،
و یکی نعمت‌شناسی و مُنعم شناسی و سپاسگزاری در قلب و عمل و زبان که به آن "شکر" گفته می‌شود.

فرق حمد و شکر

"اما از نظر اطلاق و استناد در حمد ظاهراً یک ظرافتی است که در شکر آن ظرافت نیست.
در حمد یک کرنشی است که حامد نسبت به محمود دارد که در شکر این کرنش نیست.
لذا خدای سبحان از کسی حمد نمی‌کند.
کسی محمود خدا نشد. که خدا بشود حامد و دیگران بشوند محمود.
اما شکر این ظرافت حمد را ندارد. لذا خدا شاکر هست در مقام فعل و دیگران که مؤمنند سعیشان مشکور. اما حمد را خدای سبحان به خود نسبت نداد.
در آیهٔ سورهٔ‌ اسراء‌ که رسولش را (علیه آلاف التحیه و الثناء‌) وعده داد،‌ فرمود:‌ اگر نماز شب را خواندی به مقام محمود می‌رسی. ببینید این محمود یعنی خدا حامد است یا دیگران."

ایت الله جوادی آملی تفسیر سوره حمد

پایگاه خبری تجریش