ایران؛ چهارمین کشور دارای ماهواره‌بر در جهان / انجام ۸ پرتاب فضایی ایران در نیم‌سال دوم ۱۴۰۳

۴ تا ۱۰ اکتبر هرسال به عنوان «هفته جهانی فضا» نام‌گذاری شده است، در همین راستا از ۱۳ تا ۱۹ مهر در کشورمان برنامه‌های متنوعی در نظر گرفته شده است که اکثر آن‌ها به روایت پیشرفت در پرتاب ماهواره‌های فضایی و توسعه فناوری‌های این حوزه اختصاص دارد، امید است با همکاری نیروهای مسلح، دولت‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان، شاهد توفیقات روزافزون جمهوری اسلامی ایران باشیم.

 

مجمع «هفته جهانی فضا» در سال ۱۹۸۰ فعالیت خود را برای ترویج «هفته فضا» در آن زمان به مناسبت اولین فرود روی ماه آغاز کرد. در آن سال مدیران آمریکایی از جمله «اِرنی هیلج، تروی ولچ، دیوید کوچ و دنیس استون» اولین جشن را در هوستون برگزار کردند. علت نام‌گذاری هفته جهانی فضا آن‌ها در سال ۱۹۸۱ «مرکز ملی هفته فضا» را پایه‌گذاری کردند تا جشنی در سطح ملی در آمریکا برگزار کنند. در سال ۱۹۹۹ که مجمع عمومی سازمان ملل اعلام کرد، هفته فضا در روزهای ۴ تا ۱۰ اکتبر جشن گرفته می‌شود، این مرکز در بیش‌از ۱۹ کشور گسترش پیدا کرده بود. از آن زمان تاکنون مجمع هفته جهانی فضا از سوی سازمان ملل مسئولیت برگزاری این رویداد را بر عهده گرفته است. تاریخ شروع و پایان این هفته به دو رویداد اشاره دارند: ۱) ۴ اکتبر ۱۹۵۷ برابر با ۱۱ مهر ۱۳۳۶: پرتاب اولین ماهواره‌ی زمینی ساخت بشر، اسپوتنیک ۱، که آغازگر راه اکتشاف فضایی بود. ۲) ۱۰ اکتبر ۱۹۶۷ برابر با ۱۱ مهر ۱۳۴۱: امضای «معاهده اصول حاکم بر فعالیت کشورها در زمینه‌ی اکتشاف و استفاده‌ی صلح‌آمیز از فضای ماورای جو از جمله ماه و دیگر اجرام آسمانی.» از زمان بیانیه‌ی سازمان ملل در سال ۱۹۹۹، هفته فضا به بزرگ‌ترین رویداد فضایی عمومی در جهان تبدیل شده است. اولین جشن هفته جهانی فضا با اعلام سازمان ملل متحد از سوی انجمن جهانی فضا در سال ۲۰۰۰ برگزار شد. مجمع هفته جهانی فضا از سوی یک تیم اختصاصی متشکل از مدیران و داوطلبان هدایت می‌شود که به نوبه‌ی خود وظیفه هماهنگ کردن شبکه‌ای بزرگ از داوطلبان در سرتاسر دنیا را بر عهده دارند. در سال ۲۰۱۳ به خاطر علاقه به فضا و اکتشافات فضایی بیش‌از ۱۴۰۰ رویداد در ۱۱ کشور برگزار شد. با نام‌گذاری هفته فضا در سال ۲۰۱۴ با عنوان «فضا، راهنمای راه» تعداد رویدادها به ۱۶۰۰ رسید. انجمن جهانی فضا یک ناظر ثابت در کمیته‌ی استفاده‌ی صلح‌آمیز از فضای ماورای جو دارد و هر سال گزارش رویدادهای برگزار شده در هفته جهانی فضا را به این کمیته ارائه می‌کند. هیات‌رئیسه انجمن هفته جهانی فضا هر سال یک موضوع را برای تاکید بر یکی از جنبه‌های جالب‌توجه و مهم فضایی انتخاب می‌کند. موضوع انتخاب شده به برگزارکنندگان در زمینه انتخاب نوع و زمینه برنامه‌هایشان کمک کرده و آن‌ها از این موضوع در تبلیغات و برنامه‌هایشان استفاده می‌کنند. پیشرفت جمهوری اسلامی ایران در حوزه فضایی جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۸۸ با پرتاب ماهواره «امید» وارد باشگاه جهانی فضا شده است و در این مسیر سازمان فضایی ایران برنامه‌ریزی برای استفاده از فضا و گسترش فناوری‌های فضایی در کشور را با استفاده از دانش بومی و همکاری‌های بین‌المللی در دستور کار خود قرار داد و توسعه فناوری ماهواره‌ای و مخابرات فضایی، سنجش از دور، پرتاب و حمل‌ونقل فضایی، توسعه ایستگاه‌های زمینی و زیرساخت‌های مناسب جهت هدایت و کنترل ماهواره‌ها و همچنین تربیت نیروی انسانی، از محورهای فعالیت‌ این سازمان است. با ایجاد زیرساخت‌های علمی، کشور توانست علاوه‌بر طراحی و ساخت ماهواره، به سمت پرتاب آن‌ها برود که این امر با توسعه‌ی پایگاه‌های فضایی محقق شد که از آن جمله می‌توانیم به پایگاه‌های فضایی «پایانه فضایی امام خمینی(ره) استان سمنان»، «پایگاه فضایی قم»، «مرکز فضایی البرز» و «پایگاه فضایی چابهار» اشاره کرد. پایگاه فضایی سمنان مجموعه‌ای فضایی در جنوب‌غربی استان سمنان است که به عنوان بزرگ‌ترین پایانه فضایی کشور به شمار می‌رود. سکوی پرتاب ماهواره‌بر جمهوری اسلامی ایران با توانایی حمل محموله یک‌تنی که در روز ۱۵ خرداد سال ۱۳۹۱ افتتاح شد، یکی از بخش‌های پایگاه فضایی سمنان است. پایگاه فضایی چابهار نیز به عنوان طرح کلان در دستور کار سازمان فضایی است که هدف‌گذاری فضایی ایران در این منطقه دستیابی به مدار ژئو است. این پایگاه به عنوان یک مرکز پرتاب غیرنظامی پیش‌بینی شده و قرار است در زمینه پرتاب موجود زنده، پرتاب ماهواره‌های سنجشی و ماهواره‌های مخابراتی در مدار زمین آهنگ فعالیت کند. علاوه‌بر توسعه پایگاه‌های فضایی، توسعه ماهواره‌برها نیز در دستیابی کشور به چرخه طراحی تا تولید ماهواره‌های بومی مؤثر بوده است. «ماهواره‌بر سفیر» در سال ۱۳۸۷ و «سیمرغ-۲» در سال ۱۳۹۶ طراحی و ساخته شد و پس از آن ماهواره‌برهای «سریر» و «سروش» نیز برای حمل ماهواره‌ها عرضه شدند. «احمد حسینی‌مونس» سخنگوی هوافضای وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ایران اظهار کرد: «ایران اسلامی بر اساس استراتژی فضایی خود، به سمت این فناوری حرکت کرده است و توانسته به چرخه کامل در این فناوری دست یابد. ما در حال حاضر در مدارهای پایین زمین ماهواره داریم و بر اساس نقشه‌ی راه سعی می‌کنیم ماهواره‌های خود را به مدارهای بالاتر از جمله مدار ۳۶ هزار کیلومتری از زمین بفرستیم.» ایران از چند دهه‌ی پیش توانمندی‌های خود را در زمینه هوافضا ارتقا داده است؛ اما در سال‌های اخیر با پیشرفت‌های چشمگیر خود در سال ۲۰۰۵ به باشگاه فناوران فضایی در جهان راه یافت و با توسعه‌ی پایگاه‌های فضایی و تولید ماهواره ساخت داخل و موشک‌های ماهواره‌بر از جمله «سفیر»، «سیمرغ»، «سریر»، «سروش»، «قاصد» و «قائم ۱۰۰» قادر به پرتاب ماهواره شد. ایران در سال ۲۰۰۹ با پرتاب ماهواره "امید"، به تجربه‌ای موفق دست یافت و سپس ماهواره‌های «رصد»، «نوید» و «فجر» را هم به فضا فرستاد؛ همچنین جمهوری اسلامی ایران صبح یکشنبه ۸ بهمن ۱۴۰۲، ماهواره «مهدا» به‌همراه دو نانو ماهواره را به مدار ۴۵۰ درجه امروز پرتاب و با موفقیت در مدار قرار داد؛ این برای نخستین‌بار بود که متخصصان فضایی با ماهواره‌بر بومی سه ماهواره داخلی را همزمان در مدار قرار دادند. ماهواره مهدا یک ماهواره ۳۲ کیلوگرمی از سری ماهواره‌های سبک‌وزن پژوهشگاه فضایی ایران است که به‌منظور آزمایش زیرسامانه‌های توسعه‌یافته‌ی ماهواره‌ای طراحی و ساخته شده‌اند. ماموریت اصلی این ماهواره، بررسی صحت عملکرد ماهواره‌بر سیمرغ در تزریق چندگانه محموله‌های فضایی در مدار پایین زمین و ارزیابی عملکرد برخی از طراحی‌های جدید و قابلیت اطمینان فناوری‌های بومی در فضا است. در این زمینه «حسن سالاریه» رئیس سازمان هوافضای ایران خاطرنشان کرد: «موفقیت اخیر ایران در پرتاب ماهواره، ابعاد مختلفی دارد. ما با پرتاب این ماهواره، گام‌های بزرگی به جلو برداشتیم و همزمان سه ماهواره را در مدار قرار داده‌ایم. در آینده هم متخصصان داخلی ماهواره‌های دیگری را طراحی می‌کنند و این فرآیند ادامه دارد.» جهش فضایی کشور در دولت سیزدهم در روزهای نخست آغاز به‌کار دولت سیزدهم، طلسم ۱۱ ساله عدم تشکیل شورای عالی فضایی، بالاخره در دولت مردمی شکست. این حرکت گام جدی دولت برای این بود که نشان دهد قرار است در صنعت فضایی اتفاقات خوبی رقم بخورد. در نخستین جلسه‌ی شورای عالی، سند ۱۰ ساله‌ی فضایی کشور به تصویب رسید و تدوین آن آغاز شد. لازم به ذکر است، از زمان شروع فعالیت دولت سیزدهم، ۱۲ پرتاب موفق ماهواره انجام شد که معادل پرتاب‌هایی است که در یک‌دهه‌ قبل و در دولت‌های گذشته انجام شده بود. در هر کدام از این پرتاب‌ها که برخی تحقیقاتی و برخی عملیاتی بودند، چرخه صنعت فضایی توانست تجربیات زیادی کسب کند و از قبل بیشتر قوت بگیرد. یکی از این دستاوردها، دستیابی به مدار ۷۵۰ کیلومتری است. «ماهواره ثریا» با «ماهواره‌بر قائم ۱۰۰» پرتاب شد و با قرار گرفتن در مدار ۷۵۰ کیلومتری، توانست یک رکورد تازه را به ثبت برساند. «پیگیری ساخت منظومه‌ی شهید سلیمانی» اقدام دیگری بود که انجام شد. این منظومه برای ورود بخش خصوصی به صنعت فضایی ساخته خواهد شد. بزرگ‌ترین قرارداد با شرکت‌های دانش‌بنیان در ساخت منظومه شهید سلیمانی منعقد شد. قدم بعدی طراحی و ساخت پایگاه فضایی چابهار بود که می‌تواند توان ایران در زمینه پرتاب ماهواره برای خود و کشورهای همسایه را به‌شدت افزایش دهد و تا جایی برود که این کار شدنی شود. عملیات عمرانی بزرگ‌ترین پایگاه فضایی خاورمیانه در دولت سیزدهم کلید خورد و به پیشرفت بیش‌از ۵۰ درصدی رسید. این پروژه‌ی ‌ملی قرار است در دهه فجر ۱۴۰۳ رونمایی شود. «احیای زیست فضا» پس از یک‌دهه با پرتاب موفقیت‌آمیز نسل جدید کپسول‌های زیستی کشور، دستیابی به تصاویر ماهواره‌ای با دقت یک‌متر که با پرتاب «ماهواره خیام» به دست آمد. پرتاب موفق ماهواره «مهدا» به همراه ۲ ماهواره‌ی دیگر به مدار بیضوی با ارتفاع کمینه ۴۵۰ و پیشینه ۱۱۰۰ کیلومتری سطح زمین که باعث شد یک ماهواره‌ی ساخت داخل در بالاترین ارتفاع سطح زمین سیر کند، از دیگر دستاوردهای دولت شهید رئیسی در حوزه فضایی کشور بوده است. ایران چهارمین کشور صاحب ماهواره‌بر در جهان سردار «علی جعفرآبادی» فرمانده فضایی نیروی هوا - فضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در رابطه با خودکفایی در تولید سوخت ماهواره‌برها، اظهار کرد: «در موتورهای سوخت جامد هیچ کشوری به ایران نه دانشی می‌دهد، نه صنعت و نه اطلاعاتی می‌دهد. تقریباً پنج کشور در دنیا و ما پنجمین کشور هستیم که فناوری پرتاب سوخت جامد داریم، البته اگر آن نازل متحرک را هم حساب کنیم که یک فناوری به‌روز و لبه‌ی فناوری دنیاست، ما چهارمین کشور هستیم، یعنی کلاً چهار کشور در این حوزه کار کرده‌اند.» وی درباره شکستن رکورد مدار ۷۵۰ کیلومتری با ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ توضیحاتی داد و افزود: « از دیدگاه عمومی شاید این پرتاب به نظر برسد که مثل پرتاب‌های دیگر مثلاً جذابیت عمومی داشته باشد، ولی از نظر بنده این پرتاب یک برگ زرینی در تاریخ فضایی ایران و یک نقطه عطف محسوب می‌شود. نقطه‌ی عطف به معنای این است که ما در این نقطه؛ یک گلوگاهی را برطرف کردیم و بعد از این منحنی پیشرفت فضایی کشور با شیب و شتاب بیشتری حرکت می‌کند. حالا آن نقطه گلوگاهی چه بوده است؟» فرمانده فضایی نیروی هوا - فضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ادامه داد: «نقطه گلوگاهی این بوده که، دانشمندان ما سالیان سال با این چالش برخورد کرده بودند که چطور می‌شود موتور سوخت بزرگ و با قطر بالا درست کرد که اولاً از الیاف کامپوزیتی خیلی سبک باشد، بعد خیلی مقاوم باشد و بتواند فشارهای ۱۰۰ اتمسفر و درجه حرارت سه‌هزار درجه را تحمل کند. ته آن نازلی که آتش عقب از آن خارج می‌شود باید متحرک باشد و باید قطعات متحرک بتوانند این تنش‌ها را تحمل کنند، این چالشی بود که پیش‌ِ روی متخصصان موتورهای سوخت جامد بود.» سردار علی جعفرآبادی خاطرنشان کرد:‌ «این پروژه در قالب موتور رافع تعریف شد و دو سال پیش تست استاتیک آن روی زمین انجام شد، سال گذشته اولین تست پروازی آن انجام شد ولی فضایی نبود، این تست پرتابی که ما داشتیم؛ اولین پرتاب فضایی این موتور قدرتمند سوخت جامد بود که بحمدالله دیدید با چه زیبایی انجام شد و ماهواره را در مدار گذاشت. الآن ما یک ماهواره‌بر سوخت جامد داریم که هر سه مرحله‌اش؛ از موتورهای سوخت جامد بهره می‌برد و ما دارای هریتیج فضایی هستیم در این ماهواره‌بر؛ چون توانستیم ماهواره در فضا بگذاریم.» اجرای ۱۹۸ برنامه ملی در هفته جهانی فضا «مرتضی نیکخوی مفرد» دبیر هفته جهانی فضا در افتتاحیه هفته جهانی فضا ضمن ارائه گزارشی، اظهار کرد: «این هفته، هفته‌ی تجلیل از علوم و فناوری‌های فضایی است و این هفته بر اساس قطعنامه‌ای است که در سال ۱۹۹۹ به دلیل پرتاب اولین ماهواره‌ی بشر به نام اسپوتنیک ۱ و تصویب قطعنامه استفاده صلح‌آمیز از فضا بوده است.» وی اهداف برگزاری این هفته را، آموزش و آگاهی مردم از بهره‌برداری از فناوری‌های فضایی، رونق استفاده از فضا برای توسعه اقتصاد پایدار و جلب حمایت‌های عمومی از برنامه‌های فضایی ذکر کرد. نیکخوی شعار امسال هفته جهانی فضا را «فضا و تغییر اقلیمی» نام برد و یادآور شد: «این شعار از سوی انجمن جهانی فضا تعیین شده است و این نام‌گذاری تحت تاثیر فناوری‌های تحول‌آفرین فضایی و اکتشافات فضایی از درک آب‌وهوای زمین بوده است.» دبیر هفته جهانی فضا، اسامی روزهای این هفته را به این شرح دانست: جمعه ۱۳ مهر: فضا، زمین و نسل آینده شنبه ۱۴ مهر: فضا، هوش مصنوعی و تغییرات اقلیمی یکشنبه ۱۵ مهر: ماهواره‌ها و پایش گازهای گلخانه‌ای دوشنبه ۱۶ مهر: فناوری فضایی و مدیریت مخاطرات طبیعی سه‌شنبه ۱۷ مهر: اقلیم فضا و پایش فعالیت‌های خورشیدی چهارشنبه ۱۸ مهر: انسان، فناوری فضایی و امنیت غذایی پنجشنبه ۱۹ مهر: فناوری فضایی، ابزار پایش الگوهای آب‌وهوایی دبیر هفته جهانی فضا، تعداد برنامه‌های این هفته را تاکنون ۱۹۸ عنوان برنامه ذکر کرد و خبر داد که برنامه‌های این هفته تا دو هفته، یعنی بعد از هفته جهانی فضا ادامه خواهد داشت. وی درباره برنامه‌هایی که برای این هفته در نظر گرفته شده است، گفت: «امسال برنامه‌های متنوع علمی حول محور شعار هفته جهانی فضا تدوین شده است که با همکاری و مشارکت سایر مراکز علمی، دانشگاهی و سازمان‌های بهره‌بردار از فناوری فضایی، برگزار خواهد شد. امسال با همکاری و مشارکت خیلی خوب دانشگاه‌ها برنامه‌های تخصصی ویژه دانشجویان در دانشگاه‌های کشور برگزار خواهد شد.» دبیر هفته جهانی فضا خاطرنشان کرد: «عصر روزهای شنبه و یکشنبه (۱۴ و ۱۵ مهر) در دانشگاه شریف رویداد دانشجویی همراه با سمینار و کارگاه تخصصی برگزار می‌شود. روزهای یکشنبه، دوشنبه و سه‌شنبه (۱۵، ۱۶ و ۱۷ مهر) در دانشگاه امیرکبیر برنامه ویژه دانشجویان با موضوعات فناوری ماهواره، فناوری پرتابگر و کاربردهای فناوری فضایی برگزار خواهد شد. روز دوشنبه (۱۶ مهر) نیر برنامه‌ای با موضوع مباحث حقوقی فعالیت‌های فضایی در دانشگاه علم‌وصنعت برقرار خواهد بود.» مرتضی نیکخوی مفرد تاکید کرد: «علاوه‌بر این برنامه‌ها، هر روز برای دانش‌آموزان برنامه‌های برخط داریم که می‌توانند در آن شرکت کنند. در روزهای هفته فضایی، برنامه‌های متعددی در پژوهش‌سراهای شهرستان‌های مختلف کشور برگزار خواهد شد.» افتتاح مرکز بهره‌برداری ماموریت‌های فضایی پژوهشگاه فضایی «مرکز بهره‌برداری ماموریت‌های فضایی پژوهشگاه فضایی ایران» با حضور حسن سالاریه، معاون وزیر و سرپرست پژوهشگاه فضایی ایران، غلامرضا امیدی، معاون توسعه سرمایه انسانی و مدیریت منابع وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و عبداللهی‌نژاد، مشاور وزیر و رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌طور رسمی افتتاح شد. این مرکز با هدف تقویت و توسعه فعالیت‌های فضایی کشور و بهینه‌سازی استفاده از تصاویر ماهواره‌ای تاسیس شده است و می‌تواند به عنوان یک نقطه‌ی عطف در تاریخ فضایی ایران تلقی شود. مرکز بهره‌برداری ماموریت‌های فضایی در چهار حوزه اصلی فعالیت می‌کند که هر یک از این حوزه‌ها به نوبه‌ی خود اهمیت زیادی در پیشبرد اهداف ملی و بین‌المللی دارند. مدیریت سفارش‌گذاری تصویربرداری ماهواره‌ای: این بخش به‌عنوان دروازه‌ای برای دسترسی به خدمات تصویربرداری از زمین با استفاده از ماهواره‌ها عمل می‌کند. با ایجاد یک سیستم جامع برای مدیریت سفارشات، کاربران شامل محققان، سازمان‌ها و نهادهای دولتی می‌توانند به‌راحتی نیازهای خود را ثبت کنند. این سیستم به‌طور خودکار زمان‌بندی و تخصیص منابع را انجام می‌دهد و به این ترتیب، فرآیند تصویربرداری را تسهیل می‌کند. مدیریت پایگاه داده تصاویر ماهواره‌ای: با راه‌اندازی این مرکز، یک پایگاه داده جامع و منظم از تصاویر ماهواره‌ای ایجاد خواهد شد. این پایگاه به کاربران اجازه می‌دهد تا به‌راحتی به اطلاعات موردنیاز خود دسترسی پیدا کنند. همچنین این پایگاه می‌تواند به‌عنوان منبعی برای پژوهش‌های علمی و پروژه‌های پژوهشی در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی مورد استفاده قرار گیرد. پردازش ثانویه تصاویر ماهواره‌ای: این بخش به‌منظور ارائه خدمات پیشرفته‌تر متناسب با نیاز مشتریان در زمینه‌ی تحلیل داده‌ها و استخراج اطلاعات مفید از تصاویر ماهواره‌ای فعالیت خواهد کرد. پردازش ثانویه شامل تکنیک‌های پیشرفته مانند تحلیل تصویر، شناسایی الگو و استخراج ویژگی‌های جغرافیایی است. این خدمات می‌تواند در حوزه‌های مختلفی از جمله کشاورزی، محیط‌زیست، برنامه‌ریزی شهری و مدیریت منابع طبیعی مورد استفاده قرار گیرد. فروش و بازاریابی تصاویر ماهواره‌ای: این بخش به‌دنبال ایجاد یک بازار برای تصاویر ماهواره‌ای است. با توجه به افزایش نیاز به داده‌های فضایی در صنایع مختلف، این مرکز تلاش خواهد کرد تا تصاویر ماهواره‌ای را به نهادهای دولتی و خصوصی بفروشد و به توسعه اقتصاد فضایی کشور کمک کند. این بخش می‌تواند با ایجاد همکاری‌های بین‌المللی، فرصت‌های جدیدی برای صادرات خدمات فضایی ایجاد کند. پرواز «چمران» در سپهر پیشرفت فضایی ایران پس از موفقیت‌های چشمگیر صنعت فضایی دولت سیزدهم، اکنون «نخستین پرتاب فضایی در دولت چهاردهم» نیز با موفقیت در مدار جای گرفت و اولین سیگنال‌ها را نیز ارسال کرد. بامداد روز ۲۴ شهریور ماهواره تحقیقاتی «چمران ۱» با همکاری دولت و دانش‌بنیان‌ها پرتاب و با موفقیت به مدار تزریق شد. پس از این همکاری موفق، سازمان فضایی نوید داد، با این توانمندی به سمت ساخت و پرتاب ماهواره‌های سنجشی راداری و توسعه ماهواره‌های «پژوهش» حرکت خواهیم کرد. سردار «امیرعلی حاجی‌زاده» فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پس از پرتاب موفق ماهواره «چمران ۱»، در جمع خانواده شهدا، دانشجویان و اساتید حضور پیدا کرد و ضمن تبریک این عملیات موفق، درباره جزئیات این ماهواره‌ی تحقیقاتی توضیحاتی داد و گفت: «ماهواره چمران ۱ با ماهواره‌بر قائم در مدار ۵۵۰ کیلومتری تزریق شده و با پرتابگر سه‌مرحله‌ای با سرعتی افزون بر ۷.۵ کیلومتر بر ثانیه در مدار قرار گرفته است. این ماهواره حدود ۶۰ کیلوگرم وزن دارد و مأموریت اصلی آن تست سیستم‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری برای اثبات فناوری مانور مداری در ارتفاع و فاز است. ارزیابی زیرسامانه پیشرانش گاز سرد در سامانه‌های فضایی، بررسی عملکرد زیرسامانه‌های ناوبری و کنترل وضعیت هم از مأموریت‌های فرعی این ماهواره است.» آوازه موفقیت‌های فضایی ایران در جهان بسیاری از رسانه‌های خارجی، خبر پرتاب موفقیت‌آمیز «چمران ۱» را منعکس کردند. بلومبرگ که رسانه جمعی چندملیتی است، به نقل از رسانه ملی ایران نوشت: جمهوری اسلامی ایران روز شنبه یک ماهواره تحقیقاتی ساخت داخل را به فضا پرتاب کرده است. رویترز هم اعلام کرد: ایران دومین ماهواره را در سال‌جاری میلادی به مدار زمین فرستاد. در ماه ژانویه نیز رسانه‌های ایران گزارش دادند ماهواره «ثریا» به مدار ۷۵۰ کیلومتری پرتاب شده است. اکونومیک تایمز نوشت: ایران با موفقیت یک ماهواره را به فضا فرستاده است. ایران ماهواره تحقیقاتی «چمران۱» را با استفاده از موشک ساخته‌شده توسط سپاه پاسداران با موفقیت به مدار زمین فرستاد. گزارش‌ها حاکی از آن است ایستگاه‌های زمینی، سیگنال‌هایی را از ماهواره دریافت کرده‌اند. ای‌بی‌سی نیوز، رسانه آمریکایی هم اعلام کرد: ایران با موفقیت یک ماهواره را به فضا فرستاده است. این کشور یک ماهواره تحقیقاتی را با موشک ساخته‌شده توسط سپاه پاسداران به مدار زمین پرتاب کرده است. اورشلیم پست، روزنامه انگلیسی‌زبان اسرائیل هم در گزارشی نوشت: این کشور{ایران} ماهواره تحقیقاتی «چمران۱» خود را روز شنبه به مدار زمین فرستاده که دومین پرتاب موفق ماهواره برای آن در سال جاری است. عرب‌نیوز هم خبر داد: ایران با موفقیت ماهواره دیگری را پرتاب کرد. خبرگزاری‌های دولتی گزارش دادند ایران روز شنبه یک ماهواره تحقیقاتی را با موشک ساخته‌شده توسط سپاه پاسداران به مدار فرستاده است. واشنگتن‌پست هم با انعکاس این گزارش نوشت: ایران ماهواره تحقیقاتی «چمران۱» خود را روز شنبه به مدار زمین فرستاده است. ایران این پرتاب را که دومین پرتاب از این نوع در سال جاری میلادی بود و یک ماهواره را با موشک در مدار قرار داد، موفقیت‌آمیز توصیف کرد. ایندیا تودی، شرکت رسانه‌ای هندی نیز این‌گونه اعلام کرد: نخستین ارسال ماهواره ایران به فضا، در دوره ریاست‌جمهوری مسعود پزشکیان. ایران روز شنبه ماهواره تحقیقاتی را با موشک سپاه پاسداران به مدار زمین فرستاد. در انتظار هشت پرتاب فضایی دیگر ایران تا پایان سال ۱۴۰۳ همزمان «حسن سالاریه» رئیس سازمان فضایی کشور با اعلام این‌که ۶ تا ۸ پرتاب داخلی و خارجی دیگر در سال‌جاری داریم، خبر داد: «دو پرتاب مهم داخلی پیش رو است که یکی از آن‌ها بلوک انتقال مداری «سامان۱» و دیگری یک ماهواره تحقیقاتی مربوط به بخش دولتی و سازمان فضایی است. علاوه‌بر آن، ماهواره‌های «طلوع ۳» و «ظفر ۲» با پرتابگر خارجی در آذر و دی‌ماه ۱۴۰۳ پرتاب می‌شوند. دو و سه پرتاب داخلی دیگر نیز در پاییز و زمستان انجام می‌شود که جزئیات آن در زمان مقتضی اعلام خواهد شد». وی با بیان این‌که ماهواره «پارس ۲» هم به‌زودی پرتاب می‌شود، گفت: «این ماهواره نسخه‌ی ارتقایافته‌ی ماهواره «پارس۱» است.» با توجه به مطالب فوق، جمهوری اسلامی ایران نه‌تنها در حوزه موشکی بلکه در حوزه‌ی فضایی نیز دارای تکنولوژی و فناوری‌های برتر جهانی است، به نحوی که طبق گفته‌ی مسئولان، در زمینه پرتاب ماهواره در مدارهای خاص جزو چهار کشور برتر دنیا محسوب می‌شویم، البته این دستاوردها نتیجه همدلی و هماهنگی نیروهای مسلح با دولت‌ها و همراهی شرکت‌های دانش‌بنیان بوده است که ادامه موفقیت‌ها، عزم جدی آن‌ها را می‌طلبد.

 

به گزارش پایگاه خبری تجریش به نقل از ایسنا ؛ مجمع «هفته جهانی فضا» در سال ۱۹۸۰ فعالیت خود را برای ترویج «هفته فضا» در آن زمان به مناسبت اولین فرود روی ماه آغاز کرد. در آن سال مدیران آمریکایی از جمله «اِرنی هیلج، تروی ولچ، دیوید کوچ و دنیس استون» اولین جشن را در هوستون برگزار کردند.

 

علت نام‌گذاری هفته جهانی فضا

 

آن‌ها در سال ۱۹۸۱ «مرکز ملی هفته فضا» را پایه‌گذاری کردند تا جشنی در سطح ملی در آمریکا برگزار کنند. در سال ۱۹۹۹ که مجمع عمومی سازمان ملل اعلام کرد، هفته فضا در روزهای ۴ تا ۱۰ اکتبر جشن گرفته می‌شود، این مرکز در بیش‌از ۱۹ کشور گسترش پیدا کرده بود. از آن زمان تاکنون مجمع هفته جهانی فضا از سوی سازمان ملل مسئولیت برگزاری این رویداد را بر عهده گرفته است.

تاریخ شروع و پایان این هفته به دو رویداد اشاره دارند:

۱) ۴ اکتبر ۱۹۵۷ برابر با ۱۱ مهر ۱۳۳۶: پرتاب اولین ماهواره‌ی زمینی ساخت بشر، اسپوتنیک ۱، که آغازگر راه اکتشاف فضایی بود.

۲) ۱۰ اکتبر ۱۹۶۷ برابر با ۱۱ مهر ۱۳۴۱: امضای «معاهده اصول حاکم بر فعالیت کشورها در زمینه‌ی اکتشاف و استفاده‌ی صلح‌آمیز از فضای ماورای جو از جمله ماه و دیگر اجرام آسمانی.»

از زمان بیانیه‌ی سازمان ملل در سال ۱۹۹۹، هفته فضا به بزرگ‌ترین رویداد فضایی عمومی در جهان تبدیل شده است. اولین جشن هفته جهانی فضا با اعلام سازمان ملل متحد از سوی انجمن جهانی فضا در سال ۲۰۰۰ برگزار شد. مجمع هفته جهانی فضا از سوی یک تیم اختصاصی متشکل از مدیران و داوطلبان هدایت می‌شود که به نوبه‌ی خود وظیفه هماهنگ کردن شبکه‌ای بزرگ از داوطلبان در سرتاسر دنیا را بر عهده دارند. در سال ۲۰۱۳ به خاطر علاقه به فضا و اکتشافات فضایی بیش‌از ۱۴۰۰ رویداد در ۱۱ کشور برگزار شد. با نام‌گذاری هفته فضا در سال ۲۰۱۴ با عنوان «فضا، راهنمای راه» تعداد رویدادها به ۱۶۰۰ رسید.

انجمن جهانی فضا یک ناظر ثابت در کمیته‌ی استفاده‌ی صلح‌آمیز از فضای ماورای جو دارد و هر سال گزارش رویدادهای برگزار شده در هفته جهانی فضا را به این کمیته ارائه می‌کند. هیات‌رئیسه انجمن هفته جهانی فضا هر سال یک موضوع را برای تاکید بر یکی از جنبه‌های جالب‌توجه و مهم فضایی انتخاب می‌کند. موضوع انتخاب شده به برگزارکنندگان در زمینه انتخاب نوع و زمینه برنامه‌هایشان کمک کرده و آن‌ها از این موضوع در تبلیغات و برنامه‌هایشان استفاده می‌کنند.

 

پیشرفت جمهوری اسلامی ایران در حوزه فضایی

 

جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۸۸ با پرتاب ماهواره «امید» وارد باشگاه جهانی فضا شده است و در این مسیر سازمان فضایی ایران برنامه‌ریزی برای استفاده از فضا و گسترش فناوری‌های فضایی در کشور را با استفاده از دانش بومی و همکاری‌های بین‌المللی در دستور کار خود قرار داد و توسعه فناوری ماهواره‌ای و مخابرات فضایی، سنجش از دور، پرتاب و حمل‌ونقل فضایی، توسعه ایستگاه‌های زمینی و زیرساخت‌های مناسب جهت هدایت و کنترل ماهواره‌ها و همچنین تربیت نیروی انسانی، از محورهای فعالیت‌ این سازمان است.

با ایجاد زیرساخت‌های علمی، کشور توانست علاوه‌بر طراحی و ساخت ماهواره، به سمت پرتاب آن‌ها برود که این امر با توسعه‌ی پایگاه‌های فضایی محقق شد که از آن جمله می‌توانیم به پایگاه‌های فضایی «پایانه فضایی امام خمینی(ره) استان سمنان»، «پایگاه فضایی قم»، «مرکز فضایی البرز» و «پایگاه فضایی چابهار» اشاره کرد.

پایگاه فضایی سمنان مجموعه‌ای فضایی در جنوب‌غربی استان سمنان است که به عنوان بزرگ‌ترین پایانه فضایی کشور به شمار می‌رود. سکوی پرتاب ماهواره‌بر جمهوری اسلامی ایران با توانایی حمل محموله یک‌تنی که در روز ۱۵ خرداد سال ۱۳۹۱ افتتاح شد، یکی از بخش‌های پایگاه فضایی سمنان است.

پایگاه فضایی چابهار نیز به عنوان طرح کلان در دستور کار سازمان فضایی است که هدف‌گذاری فضایی ایران در این منطقه دستیابی به مدار ژئو است. این پایگاه به عنوان یک مرکز پرتاب غیرنظامی پیش‌بینی شده و قرار است در زمینه پرتاب موجود زنده، پرتاب ماهواره‌های سنجشی و ماهواره‌های مخابراتی در مدار زمین آهنگ فعالیت کند.

علاوه‌بر توسعه پایگاه‌های فضایی، توسعه ماهواره‌برها نیز در دستیابی کشور به چرخه طراحی تا تولید ماهواره‌های بومی مؤثر بوده است. «ماهواره‌بر سفیر» در سال ۱۳۸۷ و «سیمرغ-۲» در سال ۱۳۹۶ طراحی و ساخته شد و پس از آن ماهواره‌برهای «سریر» و «سروش» نیز برای حمل ماهواره‌ها عرضه شدند.

«احمد حسینی‌مونس» سخنگوی هوافضای وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ایران اظهار کرد: «ایران اسلامی بر اساس استراتژی فضایی خود، به سمت این فناوری حرکت کرده است و توانسته به چرخه کامل در این فناوری دست یابد. ما در حال حاضر در مدارهای پایین زمین ماهواره داریم و بر اساس نقشه‌ی راه سعی می‌کنیم ماهواره‌های خود را به مدارهای بالاتر از جمله مدار ۳۶ هزار کیلومتری از زمین بفرستیم.»

ایران از چند دهه‌ی پیش توانمندی‌های خود را در زمینه هوافضا ارتقا داده است؛ اما در سال‌های اخیر با پیشرفت‌های چشمگیر خود در سال ۲۰۰۵ به باشگاه فناوران فضایی در جهان راه یافت و با توسعه‌ی پایگاه‌های فضایی و تولید ماهواره ساخت داخل و موشک‌های ماهواره‌بر از جمله «سفیر»، «سیمرغ»، «سریر»، «سروش»، «قاصد» و «قائم ۱۰۰» قادر به پرتاب ماهواره شد.

ایران در سال ۲۰۰۹ با پرتاب ماهواره "امید"، به تجربه‌ای موفق دست یافت و سپس ماهواره‌های «رصد»، «نوید» و «فجر» را هم به فضا فرستاد؛ همچنین جمهوری اسلامی ایران صبح یکشنبه ۸ بهمن ۱۴۰۲، ماهواره «مهدا» به‌همراه دو نانو ماهواره را به مدار ۴۵۰ درجه امروز پرتاب و با موفقیت در مدار قرار داد؛ این برای نخستین‌بار بود که متخصصان فضایی با ماهواره‌بر بومی سه ماهواره داخلی را همزمان در مدار قرار دادند.

ماهواره مهدا یک ماهواره ۳۲ کیلوگرمی از سری ماهواره‌های سبک‌وزن پژوهشگاه فضایی ایران است که به‌منظور آزمایش زیرسامانه‌های توسعه‌یافته‌ی ماهواره‌ای طراحی و ساخته شده‌اند. ماموریت اصلی این ماهواره، بررسی صحت عملکرد ماهواره‌بر سیمرغ در تزریق چندگانه محموله‌های فضایی در مدار پایین زمین و ارزیابی عملکرد برخی از طراحی‌های جدید و قابلیت اطمینان فناوری‌های بومی در فضا است.

در این زمینه «حسن سالاریه» رئیس سازمان هوافضای ایران خاطرنشان کرد: «موفقیت اخیر ایران در پرتاب ماهواره، ابعاد مختلفی دارد. ما با پرتاب این ماهواره، گام‌های بزرگی به جلو برداشتیم و همزمان سه ماهواره را در مدار قرار داده‌ایم. در آینده هم متخصصان داخلی ماهواره‌های دیگری را طراحی می‌کنند و این فرآیند ادامه دارد.»

 

جهش فضایی کشور در دولت سیزدهم

 

در روزهای نخست آغاز به‌کار دولت سیزدهم، طلسم ۱۱ ساله عدم تشکیل شورای عالی فضایی، بالاخره در دولت مردمی شکست. این حرکت گام جدی دولت برای این بود که نشان دهد قرار است در صنعت فضایی اتفاقات خوبی رقم بخورد. در نخستین جلسه‌ی شورای عالی، سند ۱۰ ساله‌ی فضایی کشور به تصویب رسید و تدوین آن آغاز شد.

لازم به ذکر است، از زمان شروع فعالیت دولت سیزدهم، ۱۲ پرتاب موفق ماهواره انجام شد که معادل پرتاب‌هایی است که در یک‌دهه‌ قبل و در دولت‌های گذشته انجام شده بود. در هر کدام از این پرتاب‌ها که برخی تحقیقاتی و برخی عملیاتی بودند، چرخه صنعت فضایی توانست تجربیات زیادی کسب کند و از قبل بیشتر قوت بگیرد. یکی از این دستاوردها، دستیابی به مدار ۷۵۰ کیلومتری است. «ماهواره ثریا» با «ماهواره‌بر قائم ۱۰۰» پرتاب شد و با قرار گرفتن در مدار ۷۵۰ کیلومتری، توانست یک رکورد تازه را به ثبت برساند.

«پیگیری ساخت منظومه‌ی شهید سلیمانی» اقدام دیگری بود که انجام شد. این منظومه برای ورود بخش خصوصی به صنعت فضایی ساخته خواهد شد. بزرگ‌ترین قرارداد با شرکت‌های دانش‌بنیان در ساخت منظومه شهید سلیمانی منعقد شد. قدم بعدی طراحی و ساخت پایگاه فضایی چابهار بود که می‌تواند توان ایران در زمینه پرتاب ماهواره برای خود و کشورهای همسایه را به‌شدت افزایش دهد و تا جایی برود که این کار شدنی شود. عملیات عمرانی بزرگ‌ترین پایگاه فضایی خاورمیانه در دولت سیزدهم کلید خورد و به پیشرفت بیش‌از ۵۰ درصدی رسید. این پروژه‌ی ‌ملی قرار است در دهه فجر ۱۴۰۳ رونمایی شود.

«احیای زیست فضا» پس از یک‌دهه با پرتاب موفقیت‌آمیز نسل جدید کپسول‌های زیستی کشور، دستیابی به تصاویر ماهواره‌ای با دقت یک‌متر که با پرتاب «ماهواره خیام» به دست آمد. پرتاب موفق ماهواره «مهدا» به همراه ۲ ماهواره‌ی دیگر به مدار بیضوی با ارتفاع کمینه ۴۵۰ و پیشینه ۱۱۰۰ کیلومتری سطح زمین که باعث شد یک ماهواره‌ی ساخت داخل در بالاترین ارتفاع سطح زمین سیر کند، از دیگر دستاوردهای دولت شهید رئیسی در حوزه فضایی کشور بوده است.

 

ایران چهارمین کشور صاحب ماهواره‌بر در جهان

 

سردار «علی جعفرآبادی» فرمانده فضایی نیروی هوا - فضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در رابطه با خودکفایی در تولید سوخت ماهواره‌برها، اظهار کرد: «در موتورهای سوخت جامد هیچ کشوری به ایران نه دانشی می‌دهد، نه صنعت و نه اطلاعاتی می‌دهد. تقریباً پنج کشور در دنیا و ما پنجمین کشور هستیم که فناوری پرتاب سوخت جامد داریم، البته اگر آن نازل متحرک را هم حساب کنیم که یک فناوری به‌روز و لبه‌ی فناوری دنیاست، ما چهارمین کشور هستیم، یعنی کلاً چهار کشور در این حوزه کار کرده‌اند.»

وی درباره شکستن رکورد مدار ۷۵۰ کیلومتری با ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ توضیحاتی داد و افزود: « از دیدگاه عمومی شاید این پرتاب به نظر برسد که مثل پرتاب‌های دیگر مثلاً جذابیت عمومی داشته باشد، ولی از نظر بنده این پرتاب یک برگ زرینی در تاریخ فضایی ایران و یک نقطه عطف محسوب می‌شود. نقطه‌ی عطف به معنای این است که ما در این نقطه؛ یک گلوگاهی را برطرف کردیم و بعد از این منحنی پیشرفت فضایی کشور با شیب و شتاب بیشتری حرکت می‌کند. حالا آن نقطه گلوگاهی چه بوده است؟»

فرمانده فضایی نیروی هوا - فضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ادامه داد: «نقطه گلوگاهی این بوده که، دانشمندان ما سالیان سال با این چالش برخورد کرده بودند که چطور می‌شود موتور سوخت بزرگ و با قطر بالا درست کرد که اولاً از الیاف کامپوزیتی خیلی سبک باشد، بعد خیلی مقاوم باشد و بتواند فشارهای ۱۰۰ اتمسفر و درجه حرارت سه‌هزار درجه را تحمل کند. ته آن نازلی که آتش عقب از آن خارج می‌شود باید متحرک باشد و باید قطعات متحرک بتوانند این تنش‌ها را تحمل کنند، این چالشی بود که پیش‌ِ روی متخصصان موتورهای سوخت جامد بود.»

سردار علی جعفرآبادی خاطرنشان کرد:‌ «این پروژه در قالب موتور رافع تعریف شد و دو سال پیش تست استاتیک آن روی زمین انجام شد، سال گذشته اولین تست پروازی آن انجام شد ولی فضایی نبود، این تست پرتابی که ما داشتیم؛ اولین پرتاب فضایی این موتور قدرتمند سوخت جامد بود که بحمدالله دیدید با چه زیبایی انجام شد و ماهواره را در مدار گذاشت. الآن ما یک ماهواره‌بر سوخت جامد داریم که هر سه مرحله‌اش؛ از موتورهای سوخت جامد بهره می‌برد و ما دارای هریتیج فضایی هستیم در این ماهواره‌بر؛ چون توانستیم ماهواره در فضا بگذاریم.»

 

اجرای ۱۹۸ برنامه ملی در هفته جهانی فضا

 

«مرتضی نیکخوی مفرد» دبیر هفته جهانی فضا در افتتاحیه هفته جهانی فضا ضمن ارائه گزارشی، اظهار کرد: «این هفته، هفته‌ی تجلیل از علوم و فناوری‌های فضایی است و این هفته بر اساس قطعنامه‌ای است که در سال ۱۹۹۹ به دلیل پرتاب اولین ماهواره‌ی بشر به نام اسپوتنیک ۱ و تصویب قطعنامه استفاده صلح‌آمیز از فضا بوده است.»

وی اهداف برگزاری این هفته را، آموزش و آگاهی مردم از بهره‌برداری از فناوری‌های فضایی، رونق استفاده از فضا برای توسعه اقتصاد پایدار و جلب حمایت‌های عمومی از برنامه‌های فضایی ذکر کرد.

نیکخوی شعار امسال هفته جهانی فضا را «فضا و تغییر اقلیمی» نام برد و یادآور شد: «این شعار از سوی انجمن جهانی فضا تعیین شده است و این نام‌گذاری تحت تاثیر فناوری‌های تحول‌آفرین فضایی و اکتشافات فضایی از درک آب‌وهوای زمین بوده است.»

دبیر هفته جهانی فضا، اسامی روزهای این هفته را به این شرح دانست:

جمعه ۱۳ مهر: فضا، زمین و نسل آینده

شنبه ۱۴ مهر: فضا، هوش مصنوعی و تغییرات اقلیمی

یکشنبه ۱۵ مهر: ماهواره‌ها و پایش گازهای گلخانه‌ای

دوشنبه ۱۶ مهر: فناوری فضایی و مدیریت مخاطرات طبیعی

سه‌شنبه ۱۷ مهر: اقلیم فضا و پایش فعالیت‌های خورشیدی

چهارشنبه ۱۸ مهر: انسان، فناوری فضایی و امنیت غذایی

پنجشنبه ۱۹ مهر: فناوری فضایی، ابزار پایش الگوهای آب‌وهوایی

دبیر هفته جهانی فضا، تعداد برنامه‌های این هفته را تاکنون ۱۹۸ عنوان برنامه ذکر کرد و خبر داد که برنامه‌های این هفته تا دو هفته، یعنی بعد از هفته جهانی فضا ادامه خواهد داشت.

وی درباره برنامه‌هایی که برای این هفته در نظر گرفته شده است، گفت: «امسال برنامه‌های متنوع علمی حول محور شعار هفته جهانی فضا تدوین شده است که با همکاری و مشارکت سایر مراکز علمی، دانشگاهی و سازمان‌های بهره‌بردار از فناوری فضایی، برگزار خواهد شد. امسال با همکاری و مشارکت خیلی خوب دانشگاه‌ها برنامه‌های تخصصی ویژه دانشجویان در دانشگاه‌های کشور برگزار خواهد شد.»

دبیر هفته جهانی فضا خاطرنشان کرد: «عصر روزهای شنبه و یکشنبه (۱۴ و ۱۵ مهر) در دانشگاه شریف رویداد دانشجویی همراه با سمینار و کارگاه تخصصی برگزار می‌شود. روزهای یکشنبه، دوشنبه و سه‌شنبه (۱۵، ۱۶ و ۱۷ مهر) در دانشگاه امیرکبیر برنامه ویژه دانشجویان با موضوعات فناوری ماهواره، فناوری پرتابگر و کاربردهای فناوری فضایی برگزار خواهد شد. روز دوشنبه (۱۶ مهر) نیر برنامه‌ای با موضوع مباحث حقوقی فعالیت‌های فضایی در دانشگاه علم‌وصنعت برقرار خواهد بود.»

مرتضی نیکخوی مفرد تاکید کرد: «علاوه‌بر این برنامه‌ها، هر روز برای دانش‌آموزان برنامه‌های برخط داریم که می‌توانند در آن شرکت کنند. در روزهای هفته فضایی، برنامه‌های متعددی در پژوهش‌سراهای شهرستان‌های مختلف کشور برگزار خواهد شد.»

 

افتتاح مرکز بهره‌برداری ماموریت‌های فضایی پژوهشگاه فضایی

 

«مرکز بهره‌برداری ماموریت‌های فضایی پژوهشگاه فضایی ایران» با حضور حسن سالاریه، معاون وزیر و سرپرست پژوهشگاه فضایی ایران، غلامرضا امیدی، معاون توسعه سرمایه انسانی و مدیریت منابع وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و عبداللهی‌نژاد، مشاور وزیر و رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌طور رسمی افتتاح شد.

این مرکز با هدف تقویت و توسعه فعالیت‌های فضایی کشور و بهینه‌سازی استفاده از تصاویر ماهواره‌ای تاسیس شده است و می‌تواند به عنوان یک نقطه‌ی عطف در تاریخ فضایی ایران تلقی شود. مرکز بهره‌برداری ماموریت‌های فضایی در چهار حوزه اصلی فعالیت می‌کند که هر یک از این حوزه‌ها به نوبه‌ی خود اهمیت زیادی در پیشبرد اهداف ملی و بین‌المللی دارند.

مدیریت سفارش‌گذاری تصویربرداری ماهواره‌ای: این بخش به‌عنوان دروازه‌ای برای دسترسی به خدمات تصویربرداری از زمین با استفاده از ماهواره‌ها عمل می‌کند. با ایجاد یک سیستم جامع برای مدیریت سفارشات، کاربران شامل محققان، سازمان‌ها و نهادهای دولتی می‌توانند به‌راحتی نیازهای خود را ثبت کنند. این سیستم به‌طور خودکار زمان‌بندی و تخصیص منابع را انجام می‌دهد و به این ترتیب، فرآیند تصویربرداری را تسهیل می‌کند.

مدیریت پایگاه داده تصاویر ماهواره‌ای: با راه‌اندازی این مرکز، یک پایگاه داده جامع و منظم از تصاویر ماهواره‌ای ایجاد خواهد شد. این پایگاه به کاربران اجازه می‌دهد تا به‌راحتی به اطلاعات موردنیاز خود دسترسی پیدا کنند. همچنین این پایگاه می‌تواند به‌عنوان منبعی برای پژوهش‌های علمی و پروژه‌های پژوهشی در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی مورد استفاده قرار گیرد.

پردازش ثانویه تصاویر ماهواره‌ای: این بخش به‌منظور ارائه خدمات پیشرفته‌تر متناسب با نیاز مشتریان در زمینه‌ی تحلیل داده‌ها و استخراج اطلاعات مفید از تصاویر ماهواره‌ای فعالیت خواهد کرد. پردازش ثانویه شامل تکنیک‌های پیشرفته مانند تحلیل تصویر، شناسایی الگو و استخراج ویژگی‌های جغرافیایی است. این خدمات می‌تواند در حوزه‌های مختلفی از جمله کشاورزی، محیط‌زیست، برنامه‌ریزی شهری و مدیریت منابع طبیعی مورد استفاده قرار گیرد.

فروش و بازاریابی تصاویر ماهواره‌ای: این بخش به‌دنبال ایجاد یک بازار برای تصاویر ماهواره‌ای است. با توجه به افزایش نیاز به داده‌های فضایی در صنایع مختلف، این مرکز تلاش خواهد کرد تا تصاویر ماهواره‌ای را به نهادهای دولتی و خصوصی بفروشد و به توسعه اقتصاد فضایی کشور کمک کند. این بخش می‌تواند با ایجاد همکاری‌های بین‌المللی، فرصت‌های جدیدی برای صادرات خدمات فضایی ایجاد کند.

 

پرواز «چمران» در سپهر پیشرفت فضایی ایران

 

پس از موفقیت‌های چشمگیر صنعت فضایی دولت سیزدهم، اکنون «نخستین پرتاب فضایی در دولت چهاردهم» نیز با موفقیت در مدار جای گرفت و اولین سیگنال‌ها را نیز ارسال کرد. بامداد روز ۲۴ شهریور ماهواره تحقیقاتی «چمران ۱» با همکاری دولت و دانش‌بنیان‌ها پرتاب و با موفقیت به مدار تزریق شد. پس از این همکاری موفق، سازمان فضایی نوید داد، با این توانمندی به سمت ساخت و پرتاب ماهواره‌های سنجشی راداری و توسعه ماهواره‌های «پژوهش» حرکت خواهیم کرد.

سردار «امیرعلی حاجی‌زاده» فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پس از پرتاب موفق ماهواره «چمران ۱»، در جمع خانواده شهدا، دانشجویان و اساتید حضور پیدا کرد و ضمن تبریک این عملیات موفق، درباره جزئیات این ماهواره‌ی تحقیقاتی توضیحاتی داد و گفت: «ماهواره چمران ۱ با ماهواره‌بر قائم در مدار ۵۵۰ کیلومتری تزریق شده و با پرتابگر سه‌مرحله‌ای با سرعتی افزون بر ۷.۵ کیلومتر بر ثانیه در مدار قرار گرفته است. این ماهواره حدود ۶۰ کیلوگرم وزن دارد و مأموریت اصلی آن تست سیستم‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری برای اثبات فناوری مانور مداری در ارتفاع و فاز است. ارزیابی زیرسامانه پیشرانش گاز سرد در سامانه‌های فضایی، بررسی عملکرد زیرسامانه‌های ناوبری و کنترل وضعیت هم از مأموریت‌های فرعی این ماهواره است.»

 

آوازه موفقیت‌های فضایی ایران در جهان

 

بسیاری از رسانه‌های خارجی، خبر پرتاب موفقیت‌آمیز «چمران ۱» را منعکس کردند.

بلومبرگ که رسانه جمعی چندملیتی است، به نقل از رسانه ملی ایران نوشت: جمهوری اسلامی ایران روز شنبه یک ماهواره تحقیقاتی ساخت داخل را به فضا پرتاب کرده است.

رویترز هم اعلام کرد: ایران دومین ماهواره را در سال‌جاری میلادی به مدار زمین فرستاد. در ماه ژانویه نیز رسانه‌های ایران گزارش دادند ماهواره «ثریا» به مدار ۷۵۰ کیلومتری پرتاب شده است.

اکونومیک تایمز نوشت: ایران با موفقیت یک ماهواره را به فضا فرستاده است. ایران ماهواره تحقیقاتی «چمران۱»  را با استفاده از موشک ساخته‌شده توسط سپاه پاسداران با موفقیت به مدار زمین فرستاد. گزارش‌ها حاکی از آن است ایستگاه‌های زمینی، سیگنال‌هایی را از ماهواره دریافت کرده‌اند.

ای‌بی‌سی نیوز، رسانه آمریکایی هم اعلام کرد: ایران با موفقیت یک ماهواره را به فضا فرستاده است. این کشور یک ماهواره تحقیقاتی را با موشک ساخته‌شده توسط سپاه پاسداران به مدار زمین پرتاب کرده است.

اورشلیم پست، روزنامه انگلیسی‌زبان اسرائیل هم در گزارشی نوشت: این کشور{ایران} ماهواره تحقیقاتی «چمران۱» خود را روز شنبه به مدار زمین فرستاده که دومین پرتاب موفق ماهواره برای آن در سال جاری است.

عرب‌نیوز هم خبر داد: ایران با موفقیت ماهواره دیگری را پرتاب کرد. خبرگزاری‌های دولتی گزارش دادند ایران روز شنبه یک ماهواره تحقیقاتی را با موشک ساخته‌شده توسط سپاه پاسداران به مدار فرستاده است.

واشنگتن‌پست هم با انعکاس این گزارش نوشت: ایران ماهواره تحقیقاتی «چمران۱» خود را روز شنبه به مدار زمین فرستاده است. ایران این پرتاب را که دومین پرتاب از این نوع در سال جاری میلادی بود و یک ماهواره را با موشک در مدار قرار داد، موفقیت‌آمیز توصیف کرد.

ایندیا تودی، شرکت رسانه‌ای هندی نیز این‌گونه اعلام کرد: نخستین ارسال ماهواره ایران به فضا، در دوره ریاست‌جمهوری مسعود پزشکیان. ایران روز شنبه ماهواره تحقیقاتی را با موشک سپاه پاسداران به مدار زمین فرستاد.

 

در انتظار هشت پرتاب فضایی دیگر ایران تا پایان سال ۱۴۰۳

 

همزمان «حسن سالاریه» رئیس سازمان فضایی کشور با اعلام این‌که ۶ تا ۸ پرتاب داخلی و خارجی دیگر در سال‌جاری داریم، خبر داد: «دو پرتاب مهم داخلی پیش رو است که یکی از آن‌ها بلوک انتقال مداری «سامان۱» و دیگری یک ماهواره تحقیقاتی مربوط به بخش دولتی و سازمان فضایی است. علاوه‌بر آن، ماهواره‌های «طلوع ۳» و «ظفر ۲» با پرتابگر خارجی در آذر و دی‌ماه ۱۴۰۳ پرتاب می‌شوند. دو و سه پرتاب داخلی دیگر نیز در پاییز و زمستان انجام می‌شود که جزئیات آن در زمان مقتضی اعلام خواهد شد».

وی با بیان این‌که ماهواره «پارس ۲» هم به‌زودی پرتاب می‌شود، گفت: «این ماهواره نسخه‌ی ارتقایافته‌ی ماهواره «پارس۱» است.»

با توجه به مطالب فوق، جمهوری اسلامی ایران نه‌تنها در حوزه موشکی بلکه در حوزه‌ی فضایی نیز دارای تکنولوژی و فناوری‌های برتر جهانی است، به نحوی که طبق گفته‌ی مسئولان، در زمینه پرتاب ماهواره در مدارهای خاص جزو چهار کشور برتر دنیا محسوب می‌شویم، البته این دستاوردها نتیجه همدلی و هماهنگی نیروهای مسلح با دولت‌ها و همراهی شرکت‌های دانش‌بنیان بوده است که ادامه موفقیت‌ها، عزم جدی آن‌ها را می‌طلبد.

 

پایگاه خبری تجریش

@tajrishonline

ما را دنبال کنید