امام مهدی (علیه‌السلام) (متولد ۱۵ شعبان ۲۵۵ یا ۲۵۶ ه.ق)، فرزند امام حسن عسکری (علیه‌السلام) و دوازدهمین و آخرین امام شیعیان است. نام و کنیه‌اش هم‌نام پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و مشهورترین لقب آن حضرت، مهدی می‌باشد.
آن حضرت بعد از شهادت پدرشان، به دلایلی دارای دو غیبت صغری و کبری می‌باشد. غیبت صغری ۶۹ سال به طول انجامید و در این مدت به واسطه نواب اربعه با مردم در ارتباط بودند و غیبت کبری از سال ۳۲۹ قمری شروع شده و تا امروز ادامه دارد. طبق احادیت وارده از آن حضرت، در زمان غیبت کبری مردم باید در مسائل خود به فقهای عصر خویش رجوع کنند.
در روایات معتبر شیعه برای ظهور ایشان در آخر الزمان، نشانه‌ها و علائم حتمی و علائم غیر حتمی و شرائط خاص ذکر شده است.
نام مبارک امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) هم‌نام پیامبر اکرم و کنیه ایشان هم‌کنیه پیامبر (ابوالقاسم) و ملقب به مهدی آل محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) می‌باشد. ولی از خطاب قرار دادن ایشان با نام اصلی تا قبل از ظهور مبارکشان نهی شده است.
القاب
وجود مقدس ایشان دارای القاب فراوان می‌باشد که اباصالح، قائم آل محمد، مهدی آل محمد، حجة الله، ولی الله، بقیة الله، امام منتظَر، صاحب الزمان و امام زمان از مشهورترین آن‌هاست.
مهدی، لقب مشهور امام زمان (علیه‌السلام) است.
۲.۱ - مهدی
یکی از مشهورترین القاب قائم آل محمد، مهدی است. مهدی اسم مفعول و به معنای ره‌یافته است. مهدویت نیز از همین ریشه است.
مهدی (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) مشهورترین نام آن حضرت نزد شیعه و سنی است. البته گاهی نیز در معنای فاعلی، به معنای هدایت‌کننده به کار می‌رود.
۲.۱.۱ - حدیث امام صادق
محمد بن عجلان از امام صادق (علیه‌السلام) نقل کرده است: ... و قائم را از آن‌رو مهدی گفته‌اند که مردم را به آیینی که از دست داده‌اند، هدایت می‌کند.... اما آنچه بیشتر در روایات آمده، همان معنای نخست است.
۲.۱.۲ - حدیث امام باقر
امام باقر (علیه‌السلام) در این‌باره فرمود: «فإنّما سمّی المهدیّ لأنّه یهدی لأمر خفیّ یستخرج التّوراة و سائر کتب اللّه من غار بأنطاکیّة؛ به درستی که مهدی نامیده شد به سبب این‌که به امر مخفی هدایت می‌شود. او تورات و سایر کتاب‌های الهی را از غاری در انطاکیه بیرون خواهد آورد».
۲.۱.۳ - حدیثی دیگر
امام جعفر صادق (علیه‌السلام) نیز هنگامی که پرسیدند: چرا مهدی، مهدی نامیده شده است؟ فرمود: «لانّه یهدی الی کلّ امر خفی؛ به دلیل این‌که به تمام امور پنهان هدایت می‌شود».
۲.۱.۴ - روایتی از شیخ صدوق
«منّا اثنا عشر مهدیّا أوّلهم أمیر المؤمنین علیّ بن أبی‌طالب و آخرهم التّاسع من ولدی». لقب مهدی به آخرین امام اختصاص ندارد و بقیۀ امامان (علیهم‌السلام) نیز مهدی هستند: ولی فقط از آخرین پیشوا به مهدی یاد شده است.
مشخصات امام زمان علیه‌السلام
امام مهدی، دوازدهمین و آخرین جانشین رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) از سلسله امامان معصوم (علیهم‌السلام) و فرزند امام حسن عسکری (علیه‌السلام) می‌باشد که بعد از شهادت پدر بزرگوارشان، به دلایلی دارای دو غیبت صغری و غیبت کبری می‌باشد.
غیبت صغرای ایشان ۶۹ سال طول کشید و در این مدت به واسطه نواب اربعه با مردم در ارتباط بودند.
غیبت کبری از سال ۳۲۹ قمری شروع شده و تا امروز ادامه دارد و آن حضرت تا روزی که از سوی خداوند متعال اذن ظهور کسب نمایند، با شیوه‌های خاص و از پس پرده غیب به رتق و فتق امور مردم و دست‌گیری از نیازمندان می‌پردازند.
در روایات معتبر شیعه برای ظهور آن حضرت در آخر الزمان، نشانه‌ها و علائم حتمی و غیر حتمی و شرائط خاص ذکر شده که هر کدام دارای حکمت مخصوص می‌باشند.
هم‌چنین در منابع معتبر شیعه و سنی –با اختلافاتی در شخصی و نوعی دانستن مهدی آخر الزمان- برای وقایع بعد از ظهور نیز مطالبی ذکر شده است.
فقهاء شیعه از تطبیق آن وجود مقدس با هر فردی به شدت منع کرده و دستور به تکذیب مدعیان دروغین مهدویت داده‌اند.
حکم زیارت امام زمان علیه‌السلام
زیارت امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) در هر زمان و هر جا به ویژه در سامرا و در سرداب مقدس و دعا برای تعجیل در ظهور آن حضرت مستحب است
