رکورد قیمت منفی برق در اروپا شکست؛ چرا ثبت نرخ‌های زیر صفر برق در حال افزایش است؟

بورس برق اروپایی که در ۱۱ کشور عضو اتحادیه اروپا و نروژ و سوئیس فعال است، روز شنبه گذشته گزارش داد که قیمت برق برای تحویل در روز یکشنبه در بازار برق چندین کشور اروپایی از جمله آلمان، فرانسه، بریتانیا و هلند به زیر صفر رسید.

قیمت برق بعد از ظهر یکشنبه در هلند به رکورد تازه منفی ۷۳.۷۶ یورو به ازای هر مگاوات ساعت رسید. این نخستین بار نیست که قیمت برق در اروپا منفی می شود. فنلاند هم ۲۴ مه گذشته اعلام کرد که بهای برق برای چند ساعت در بازار این کشور به زیر صفر رسیده است. 

قیمت منفی برق در اروپا برای نخستین بار در سال ۲۰۰۷ و در بازار آلمان ثبت شد و یکسال بعد هم در بازار برق مشترک آلمان و اتریش. از سال ۲۰۱۰ نیز قیمت‌های منفی برای تسویه قراردادهای یک روزه در بازار برق فرانسه رایج شد. 

اما رخداد نرخ‌های منفی با افزایش عرضه انرژی‌های تجدیدپذیر در اروپا در حال افزایش است. بازار آلمان طی ۷۳ ساعت در ۲۰ روز از روزهای کاری بازار برق در سال ۲۰۲۰ شاهد ثبت قیمت‌های منفی برای تسویه قراردادهای روز بعدی بوده است؛ قراردادهایی که بر پایه حراج برق قابل عرضه در ساعت‌های مختلف روز بعد منعقد می‌شود.

قیمت‌های منفی صرفا یک مفهوم نظری نیست. خریداران در واقع پول و برق را از فروشندگان دریافت می‌کنند. در واقع، اگر تولیدکننده‌ای به دلیل افت تقاضا یا وجود مازاد عرضه مایل به پذیرش قیمت‌های منفی باشد، این بدان معناست که برای او هزینه تعطیلی موقت و راه‌اندازی دوباره نیروگاه بسیار بیشتر از فعال نگاه داشتن آن است.  

قیمت‌های منفی سیگنال‌های قیمتی در بازار عمده‌فروشی برق هستند که نرخ‌ها توسط عرضه و تقاضا که به نوبه خود تحت تاثیر عوامل متعددی مانند شرایط آب و هوایی، عوامل فصلی یا رفتار مصرف قرار دارد، تعیین می‌شود.

بر همین اساس، طی روزهای پایانی هفته گذشته، فراوانی برق تولید شده با اتکا به منابع تجدیدپذیر آن هم در ساعت‌های کم مصرف و نیز ساعت‌هایی از روز که دمای هوا بهاری بود، موجب ثبت قیمت‌های منفی شد، چرا که برق تولیدی از منابع تجدیدپذیر مانند باد و خورشید قابل ذخیره برای استفاده بعدی نیستند.

بنابراین، تولیدکنندگان ناگزیر می‌شوند که قیمت‌های منفی را برای تشویق مصرف‌کنندگان عمده‌ برای حذف برق مازاد از شبکه و جلوگیری از بارگذاری بیش از حد سیستم ارائه دهند.

اما ثبت قیمت‌های منفی در عمل به این معنا نیست که برای مصرف برق به خانوارهای مصرف کننده برق هم پولی پرداخت می‌شود. چرا که مصرف کنندگان خُرد به جای نرخ عمده‌فروشی بر پایه نرخ‌های ثابت توافق شده با عرضه کنندگانِ عمده هزینه برق خود را پرداخت می‌کنند.