طی سال‌های اخیر اجرای اشتباه یا سخت‌گیرانه قانون آفساید روی اعصاب هواداران بود؛ اما فیفا در صدد اصلاح این قانون است.
فیفا می‌خواهد قانون آفساید را بعد از اجرای آزمایشی در لیگ جوانان ایتالیا، سوئد و هلند اصلاح کند. قانونی که طی سال‌ها بخش جدایی‌ناپذیر هیجان فوتبال و البته اشتباهات داوری بوده. سخت‌گیرانه بودن این قانون مبنی بر این‌که اگر فقط بخشی از بدن مهاجم جلوتر از مدافع باشد هم آفساید درست خواهد بود باعث افزایش اشتباهات داوری می‌شد. از وقتی هم که فناوری کمک داور ویدئویی به بازی‌ها اضافه شد داستان سخت‌گیرانه‌تر و متفاوت‌تر از قبل شد. چون در شرایطی که اصلاً امکان تشخیصش نبود شاهد اعلام آفساید‌های عجیب توسط فناوری بودیم.
به‌طور مثال در بازی آرژانتین و عربستان در جام‌جهانی ۲۰۲۲ قطر که دو گل آرژانتین آفساید اعلام شد تا این تیم که در ادامه قهرمان جام شد در اولین دیدارش برابر عربستان متحمل شکست شود؛ آن‌هم در شرایطی که فوتبال به مراتب بهتری ارائه کرده بود. در این مطلب مروری بر فلسفه این قانون، روند تغییرش و مخالفت و موافقت‌ها خواهیم داشت.
چرا خیلی‌ها آفساید را دوست ندارند؟
به‌همان بازی آشنای آرژانتین و عربستان برگردیم. آرژانتینی‌ها گل اول را زدند و در حالی‌که عربستان درصدد جبران نتیجه بود مسی روی یک فرار زیبا صاحب موقعیت شد، اما گلش آفساید اعلام شد آن‌هم درحالی‌که نصف بدن از مدافع حریف جلوتر بود، اما ماجرا وقتی عجیب و سخت‌گیرانه شد که دقایقی بعد لائوتارو مارتینز گل دیگری را به‌ثمر رساند. حتی فیلم دوربین‌های پیشرفته ورزشگاه قطری هم هیچ آفسایدی نشان نمی‌داد؛ اما فناوری پیشرفته کمک داور ویدئویی که با کالیبره کردن زمین، الگوریتم پیشرفته و بررسی دیتای رسیده از چندین دوربین کار می‌کرد در شبیه‌سازی رایانه‌ای که از صحنه گل به‌تصویر کشید نشان می‌داد که مارتینز تقریباً اندازه مچ دستش هنگام دویدن از مدافع عربستان جلوتر بوده.
یعنی بسیار کمتر از یک نصفه بدن. به‌این شکل آرژانتین با اعلام دو گل آفسایدش که هر دو به‌شدت سخت‌گیرانه بود و اتفاقات بازی، در اولین بازی باخت و اگر اقبال همراهش نبود همان باخت می‌توانست پرونده تیمی را که قهرمان جام شد در مرحله گروهی ببندد. یعنی با قوانین سخت‌گیرانه آفساید، هم فوتبال کم گلی را شاهدیم هم در کشور‌هایی که کمک داور ویدئویی ندارند اشتباهات داوری بیشتر، هم سرنوشت تلاش یک تیم به‌راحتی به‌خاطر جلوتر بودن مهاجم به‌اندازه یک مچ دست تغییر می‌کند. پس عجیب نیست که بسیاری از هواداران مخالف این قانون باشند و فیفا هم دنبال تغییرش، اما این تغییر چطور خواهد بود و چه‌روندی طی خواهد کرد؟
اجرای آزمایشی در سوئد، ایتالیا و هلند
کشور سوئد به جمع ایتالیا و هلند که قرار است قانون جدید آفساید در آن‌ها مورد آزمایش قرار بگیرد اضافه شد. این قانون در فصل جدید لیگ زیر ۲۱ سال مردان و زیر ۱۹ سال زنان سوئد اجرا خواهد شد. طبق قانون فعلی در صورتی که تنها قسمتی از بدن یک بازیکن از آخرین مدافع حریف جلوتر باشد داور باید آفساید اعلام کند. قانون جدیدی که اکنون به آزمایش گذاشته شده کاملا برعکس قانون قبلی است و در آن کافی است تنها قسمتی از بدن بازیکن عقب‌تر از آخرین مدافع حریف باشد تا داور فرمان ادامه بازی را بدهد. فیفا و IFAB (هیئت بین‌المللی فوتبال و تنها نهاد دارای صلاحیت قانون گذاری در رشته فوتبال) با همکاری یکدیگر در حال توسعه این طرح هستند تا فوتبال را پرگل‌تر و جذاب‌تر کنند.
اول آزمایش بعد نظرسنجی
آرسن ونگر مربی معروف آرسنال جزو کسانی بود که پیشنهاد داد اجرای آزمایشی این قانون در سوئد هم انجام شود. پر ویدن، رئیس بخش توسعه اتحادیه فوتبال سوئد در این باره گفت: «در واقع این آرسن ونگر بود که چنین طرحی را پیشنهاد کرد. ما ابتدا برای پذیرفتن پیشنهاد آزمایش آن در بازی‌هایمان مردد بودیم؛ اما خیلی زود متوجه شدیم که با یک مورد خوب مواجه هستیم. فیفا اعتماد بالایی به فوتبال سوئد دارد. آن‌ها می‌دانند که ما سازمان دهی خوبی داریم». فیفا تمامی مسابقاتی را که با قانون آفساید جدید برگزار می‌شود مورد تجزیه و تحلیل دقیق قرار خواهد داد تا نتایج به دست آمده را با شرایط قبلی در بهار سال آینده مقایسه کند. بعد از این مرحله، نظرسنجی گسترده‌ای از بازیکنان، مربیان، مسئولان و داورانی که در آزمون حضور داشتند انجام خواهد شد.
فلسفه آفساید چیست؟
فلسفه قانون آفساید این است که مهاجم نباید جلوتر از مدافع باشد. تصور کنید یک تیم مدام حمله می‌کند، تیم دیگر دفاع کند و فقط یکی، دو بازیکن در مرکز و نیمه حریف داشته باشد. در این حالت می‌تواند ضدحمله‌هایی بلند و مستقیم داشته باشد و بدون مواجهه با دفاع حریف گل بزند. برای همین آفساید می‌خواهد شکل عادلانه‌ای به‌فوتبال بدهد، اما خودش از جایی به بعدبه یک تاکتیک تبدیل شد که سرعت بازی حریف، پاس‌های عمقی و ضدحمله‌های برق‌آسا را با آفسایدگیری و روی یک خط قرار گرفتن مدافعان خراب می‌کند.
برای همین تیم‌های ضعیف می‌توانند با اجرای این تاکتیک جلوی حمله تیم قوی‌تر را بگیرند و از طرفی مهاجمان هم با حرکت قوسی در خط آفساید و فرار از تله می‌توانند تک به تک شوند، اما مشکل این‌جاست که اجرای سخت‌گیرانه این قانون، در حد جلو بودن بخشی از بدن مهاجم، باعث می‌شود فوتبال جذابیت، روان بودن، سرعت بالا و پرگل بودنش را از دست بدهد. یعنی اصل قانون خوب، اما شکل سخت‌گیرانه‌اش به ضرر فوتبال است و اگر اجرای آزمایشی آن در لیگ‌های جوانان و بانوان کشور‌های یاد شده موفق باشد می‌توانیم شاهد اتفاق جالبی در فوتبال باشیم.
واکنش‌های هواداران به تغییر قانون آفساید
تغییرتاریخی قانون آفساید هر چند به شکل آزمایشی با واکنش‌های متفاوتی از سمت هواداران فوتبال و کاربران شبکه‌های اجتماعی مواجه شد که در ادامه، چند مورد از آن‌ها را خواهید خواند:
* با این قانون جدید، خیلی تشخیص آفساید برای کمک داورا سخت می‌شه و عملا فقط var می‌تونه تایید یا عدم تاییدشو اعلام کنه.
* کلا باید آفساید حذف بشه، چون بیخوده، مثل گل طلایی تو وقت اضافه که حذف شد و همه هم راضی بودن.
* تصمیم خوبی نیست، چون جذابیت گیر افتادن مهاجم‌ها در تله آفساید که با دقت توسط مدافعان اتفاق می‌افتاد، از فوتبال حذف می‌شه.
* بیست ساله که هر موقع با بابام فوتبال می‌بینم، همیشه می‌گه همین آفسایدم یه چیز مسخره است و اصلا این جمله تو هیچ‌کدوم از بازیا از لسان این بزرگوار نمی‌افته.
* با این قانون، فوتبال تو دنیا پرگل‌تر می‌شه، ولی دعوا‌های بازی‌های ما در لیگ داخلی اگر کمک‌داور ویدئویی نیاد، خیلی بیشتر می‌شه.
* چرا این قانون رو وضع کردید؟ اصلا کل قانون آفساید از بین می‌ره.
* این قانون اگر بود، مسی و رونالدو به آماری می‌رسیدن که تقریبا دیگه هیچ کس نمی‌تونست بهش برسه. نسل جدید چه شانسی داره. هرچند فوتبال رو به افوله، اما دسترسی به رکورد‌های مسی و رونالدو راحت‌تر می‌شه.
* نتیجه این قانون این می‌شه که در آینده، آفساید کلا نباشه. فکر کنین مهاجم رفته تو محوطه منتظر توپه فقط! همین رو می‌خواین؟
* جالب نیست و بی‌نمک می‌شه فوتبال. دیگه اون هیجان رو نداره.
