عملا منطقه۱۶ به گلوگاه اصلی سفرهای کشوری تبدیل شده، چراکه مسافران زیادی از بغل گوش ما به نقاط مختلف ایران سفر می‌کنند. کافی است گنجه خاطراتمان را کمی زیر و رو کنیم. حتما در گوشه‌ای از آن صدای کشدار سوت قطار و تاختن چرخ‌های لکوموتیوها جا خوش کرده است.
همشهری آنلاین _ رضا نیکنام : راه‌آهن تهران برای ساکنان منطقه‌ای که مرکز مسیرهای ریلی کشور در شمال آن قرارگرفته، پر است از خاطرات ریزودرشت و خوب و بد. شاید آلودگی هوا و آلودگی صوتی راه‌آهن صدای اهالی را درآورد اما رونق اقتصادی که این گلوگاه به منطقه۱۶ بخشیده، غیرقابل انکار است. حالا فرض کنید خطوط اصلی شبکه راه‌آهن به‌جای ده شهر، این منطقه را به ١٠٠ شهر ارتباط دهد، آن وقت رقم سفرهای بین شهری بالا و بالاتر می‌رود، تعداد مسافرانی که قدم به این منطقه می‌گذراند بیشتر و بیشتر می‌شود و در نتیجه شغل‌های دیگری برای پاسخگویی به نیازهای تازه‌واردان ایجاد خواهد شد. به زبان دیگر گسترش خطوط ارتباطی، تاثیر مازاد و مثبتی بر بیشتر شدن تحرک اقتصادی این نقطه از شهر خواهد داشت. حالا اگر ترغیب شده‌اید که درباره این خطوط موازی فولادی بیشتر بدانید گزارش را تا انتها بخوانید.
برداشت اول : داستان آن راهی که رفت
در قرن بیست و یکم جاده ابریشم بیشتر به افسانه‌ها شبیه شده است. با افتتاح راه‌آهن سراسری ایران در شهریور ١٣١٧ سفرهای چندساله و چند ماهه به قصه‌ها رفت. راه‌آهن سراسری شمال کشور را به جنوب وصل می‌کرد. پس از آن به‌ترتیب راه‌آهن گرمسار _ مشهد، تهران _ تبریز و قم _ یزد ایجاد شد. در حال حاضر شبکه راه‌آهن ایران نزدیک به ٤٠ محور اصلی و بیش از ٩ هزار کیلومتر طول دارد. علاوه بر خطوط اصلی، ٢٧٢٣ کیلومتر خط آهن فرعی در کشور وجود دارد. در میان خطوط اصلی و فرعی کشور ١۵٧٨ کیلومتر طول محورهای دوخطه است. قطارهایی که در این خطوط رفت‌وآمد می‌کنند ٢١ هزار و ٩٨٣ واگن باری دارند و ١٦٧٩ کوپه واگن مسافری. این تعداد واگن را ٦٧٩ لکوموتیو به‌دنبال خود می‌کشند و تاکنون ٤۵٩ ایستگاه اصلی در شبکه راه‌آهن ایران ایجاد شده است که ١٣٤ ایستگاه آن فعال هستند.
برداشت دوم : همه راه‌های تهران
از میان ٤٠ محور اصلی، ٤ محور تهران را به نقاط مهم و استراتژیک کشور متصل می‌کنند. این خطوط و محورهای اصلی در مسیر خود شهرهای زیادی را به هم وصل می‌کنند. با یک نگاه تاریخی اولین محور اصلی که مبدا آن تهران بود خط تهران _ بندرترکمن بود که در سال ١٣١٦ به طول ٤٦١ کیلومتر به بهره‌برداری رسید. در سال ١٣١٧ یکی از بااهمیت‌ترین مسیرهای ریلی کشور ایجاد شد. این خط که در تهران آغاز می‌شد و به بندر امام خمینی (ره) می‌رسید، شمال کشور را به جنوب آن متصل می‌کرد. طول این محور ٩٢٨ کیلومتر است که بلندترین خط آهن ایران هم محسوب می‌شود.
در سال ١٣٣٧ خط تهران تبریز به طول ٧٣٦ افتتاح شد که تهران را به شمال غرب کشور رساند. در سال ١٣٦٩ هم ساخت خط تهران گرمسار مشهد شروع شد که طول تمام مسیرهای آن در مجموع ٩٢٦ کیلومتر است. آخرین مرحله بهره‌برداری این خط سال ١٣٨٠ بوده است. اگرچه بازار آژانس‌های هواپیمایی داغ است و تورهای ترکیه و سوریه با جاذبه‌های عجیب و غریبشان دل هر مسافری را می‌برند اما سفر با قطار لطف دیگری دارد. مهم‌ترین آن بهره‌مند شدن از نقش و نگارهای طبیعت است که از پنجره قطار به داخل سرریز می‌کند. البته در سال ۱۴۰۲ فعلا قطار تهران- استانبول فعال نیست.
برداشت سوم : چه راه‌هایی می‌آیند؟
در برنامه ۵ساله چهارم توسعه حمل‌ونقل ریلی کشور پیش‌بینی شده بود که ١٦ هزار کیلومتر به خطوط اصلی ریلی کشور اضافه شود. این مقدار باید ٣٠ درصد به میزان حمل‌ونقل مسافر و بار در داخل کشور می‌افزود و ٨٠ درصد بر حمل‌ونقل ترانزیت. اینکه چقدر از این مقدار محقق شده نیاز به گزارش‌های تحقیقی و تفصیلی دارد اما در حال حاضر چیزی حدود ٢۵٠٠ کیلومتر خط آهن در دست احداث است.
یکی از مهم‌ترین خطوط مسیر شیراز بوشهر عسلویه است که ٦٣٤ کیلومتر و در غرب کشور نیز مسیر سمنگان ملایر کنگاور کرمانشاه ٢٦٦ کیلومتر طول دارد. از تهران نیز یک خط ٤١٨ کیلومتری به مقصد سنندج نیز وجود دارد که این خط تهران را به همدان و همدان را به سنندج وصل می‌کند.
برداشت چهارم : مسافران روی خط آمار
بخش عمده‌ای از حمل‌ونقل داخل کشور انتقال مسافر از یک نقطه به نقطه دیگر را شامل می‌شود. نمودارهایی که آمار مسافران را نمایش می‌دهند در ماه‌ها و فصل‌های مختلف سال روی اعداد متفاوتی می‌ایستند. در بعضی فصل‌ها این اعداد سر به فلک می‌کشد. البته نیاز به گفتن ندارد که ایام نوروز و تابستان بخاطر تعطیلی مدارس بیشترین نقش را در بالا بردن آمار جابه‌جایی مدارس دارد. به گزارش راه‌آهن در تابستان سال گذشته بیش از ٧ میلیون و ٩٣٧ هزار و ٣١ نفر از قطار برای مسافرت در کشور استفاده کرده‌اند. در فروردین امسال هم بیش از ٢ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در ایران با قطار جابه‌جا شده‌اند. سهم مسافران تهرانی بیش از ٨٣٠ هزار نفر بوده است. بعد از تهران راه‌آهن خراسان بیشترین تعداد مسافر را داشته است. میانگین مسافتی که این مسافران طی کرده‌اند ٦٢٦ کیلومتر بوده است.
برداشت پنجم : به کجا چنین شتابان؟
اگر از شما سوال شود یک استان ایران را نام ببرید که بیشترین جاذبه را برای مسافران دارد، خراسان یکی از اولین پاسخ‌هایی است که به ذهنتان خطور می‌کند. کاملا هم درست فکر کرده‌اید چون استان خراسان رتبه اول را در تعداد سفرهایی ریلی به خود اختصاص داده است. راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران می‌گوید محور خراسان در ماه‌های بهمن، اسفند و فروردین و همچنین ٣ ماه فصل تابستان در قله سفرهای بین‌شهری قرارگرفته است.
در ماه‌های دیگر سال اگرچه سفر در این محور نسبتا کاهش پیدا می‌کند اما همچنان شلوغ است. البته در ماه‌های آخر سال قدیم و اولین ماه سال جدید تمام محورهای خط آهن در وضعیت پیک قرار می‌گیرند. محور آذربایجان و گلستان در فصل تابستان بسیار شلوغ هستند اما در ماه‌های خنک سال بسیار خلوت می‌شوند. استان تهران هم به سبب قطب اقتصادی و فرهنگی بودنش در تمام طول سال بر سکوهای ایستگاه مسافرانی را پیاده و سوار می‌کند.
