گورستان خون در شهرستان ماسال یکی از قدیمی‌ترین، جذاب‌ترین و تاریخی‌ترین مناطق دیدنی و از کهن‌ترین گورستان‌های به جای مانده تاریخی در ایران است که قدمت آن به هزاره نخست پیش از میلاد تا اوایل دوران تاریخی پس از اسلام باز می‌گردد.
این شهرستان بهشت گمشده گیلان نام دارد و منطقه خوش آب‌وهوا و سرسبز در استان گیلان است که آبشارهای بلند و ییلاقات وسیع و چشم‌نواز از بزرگ‌ترین جاذبه‌های آن به شمار می‌رود.
شهرستان ماسال همچون بهشت گمشده‌ای است که دیدن و تماشایش حتی برای کسانی که سالیان متمادی در آن زندگی کردند تازه و تماشایی است، این شهرستان در کنار کوه‌های تالش واقع و از دو بخش ماسال و شاندرمن تشکیل‌شده که هر دو بخش مملو از جاذبه‌های طبیعی و گردشگری هستند.
فاصله‌ی شهرستان ماسال از شهر تالش ۶۰ کیلومتر است و با رشت از مسیر صومعه‌سرا ۵۵ کیلومتر فاصله دارد، این شهرستان با مساحت ۶۲۲ کیلومترمربع و ارتفاع ۷۴ متر بالاتر از سطح دریا دومین شهرستان مرتفع گیلان پس از شهرستان رودبار به‌حساب می‌آید.
مردم شهرستان ماسال تالش زبان هستند و به این زبان شیرین می‌کنند، این شهرستان دارای محدوده‌های کوهپایه‌ای جنگلی و مرتفعی است و آب‌وهوای آن در ناحیه جلگه‌ای مرطوب و در ناحیه کوهستانی نیمه مرطوب است.
از میان این شهرستان زیبا رودخانه‌ای می‌گذرد که زیبایی آن را دوچندان کرده، رودهای خالکیایی ماسال و رود مرغک شاندرمن رودخانه‌های مهم شهرستان ماسال هستند.
رودخانه خالکایی
رودخانه خالکایی ماسال از قله مرتفع و سه هزار و ۱۵۰ متری شاه معلم در شفت سرچشمه می‌گیرد و پس از طی ۴۰ کیلومتر از داخل شهر ماسال عبور می‌کند که قابلیت قایقرانی در آب‌های خروشان را نیز دارند.
پارک ساحلی ماسال در کنار رودخانه خالکایی قرار دارد که در همه ایام ازجمله ایام نوروز و فصل تابستان به یکی از پرازدحام‌ترین مناطق شهرستان ماسال تبدیل می‌شود و خانواده‌ها در آن می‌توانند روز خوبی را سپری کنند.
از مکان‌های زیارتی شهرستان ماسال می‌توان به بقعه آقا سید علی و آقا سید رضا علی در دهکده زیارتی سیاحتی شالما، سید صفی‌الدین در میر محله، بقعه شاهزاده هاشم چسلی، سنگ بست و زیارتگاه‌های کلکاپشت، خندیله پشت و شاه معلم در ماسال و بقعه امامزاده شفیع، آقا سید رضا دلی جان، آقا سید ابراهیم قران، پیرون بست پلنگه سرا، هفت اولیا و شاه میر در شاندرمن اشاره کرد.
شهرستان ماسال ازجمله مناطق بکر و گردشگری استان گیلان است که جاذبه‌های گردشگری آن زبانزد عام و خاص هستند.
ازجمله جاذبه‌های گردشگری ماسال می‌توان به منطقه جنگلی طلاسکوه و آری دول، منطقه باستانی اسبه ریسه با غارها و صخره های بلند، گردشگاه ریزه مندان، ییلاق شالما، چلسی بیگلاه دون، اسپی دشت، دشت النزهوویرگاه، خندیله پست مارجونه، رشت پشت، پشته راه، واشیار، اولسبلنگاه، نم‌نم پشت، خشکه دریا، تلارگاه ملومه بند، غار اویشو، مناطق باستانی درخانه، گیله سرا، وردم و منطقه یادمانی مشهد میرزا که میرزاکوچک‌خان جنگلی در آنجا به شهادت رسیده است اشاره کرد.
شاید بتوان گفت؛ گیلان سرزمین عجایب دیدنی و اماکن تاریخی و جنگل‌های سحرآمیز است که دیدن زیبایی‌هایش حتماََ هوش از سرتان می‌برد و نگاه کردن به آبشرهای بلند و کوه‌ها و درختان سر به فلک کشیده‌اش شما را به سرگیجه می‌اندازد.
یکی از این مکان‌های بکر تاریخی و از عجایب گیلان غار آویشو در در شهرستان ماسال است، این شهرستان ییلاقی که الحق از مکان‌های دست نخورده و بکر گیلان است؛ بیش از ۱۷ غار بزرگ و کوچک وجود دارد که بزرگ‌ترین آن‌ها غار آویشو در ارتفاع ۱۳۰۰ متری از سطح دریا و بین مناطق ییلاقی و در بستر دره‌ای کم آب قرار دارد و در نوع خود در ایران کم‌نظیر است.
این غار زیبا با داشتن قندیل‌ها و مناظر بکر اطراف و درون غار سفری به‌یادماندنی برای انسان می‌سازد، همچنین غارهایی نظیر غار باستانی خندیله پشت، غار چسلی و غار کلچال را می‌توان در شهرستان ماسال مورد بازدید قرار داد.
دهکده ییلاقی اولسبلنگاه
شاید بسیار گفته باشیم که گیلان، به واسطه داشتن بوستان‌های بکر، کوهستان‌های زیبا و طبیعتی دست نخورده و سواحل زیبا و گونه‌های جانوری و گیاهی منحصر به فرد و آب و هوای بینظیرش در کشور بهشت ایران است، اما اگر به دنبال راهی برای وارد شدن به بهشت کوچکی در این استان سرسبز می‌گردید حتما باید به دهکده‌ای ییلاقی در ماسال سفر کنید.
شاید نام اولسبلنگاه به گوشتان خورده باشد و تصاویر دلربای بهشتی‌اش را دیده باشید اما قظعاََ کافی نیست، باید بر بام ماسال بایستید، بر تپه‌های بلند این دهکده جادویی قدم بزنید و آوای پرندگان این دشت گوشتان را نوازش دهد و نسیم پاک و ملایم این دشت پهناور به صورتتان بوزد تا به عمق زیبایی این بهشت کوچک پی ببرید.
دهکده ییلاقی اولسبلنگاه از ییلاقات میانکوهی و پرجمعیت و دارای ساختمان‌های مسکونی زیاد با اسکلت چوبی است که ساکنان آن از شهروندان ماسال هستند که برای استراحت و گذران فصل گرما در آنجا زندگی می‌کنند این ییلاق در مسیر راه ییلاق به خلخال واقع‌شده و از دو تالار میهمان‌پذیر برخوردار بوده که در تمام فصول سال آماده سرویس‌دهی به توریست و گردشگران است.
آبشارها، نمود عظمت خدا هستند، تصور کنید کوهی استوار و پاربجا در میان انبهوی از درختان قد برافراشته باشد و چشمه‌ای خروشان از دل این کوه تقلا کند برای نماین شد.
چقد زیباست این تجلی قدرت و به رخ کشیدن این همه زیبایی از دل سنگی محکمِ کوهستان، سرازیری آبی تمیز و گوارا برای استفاده بشری که زمین را روشنی می‌خشد و زیباتر می‌کند.
کم نیستند از این قدرت‌نمایی‌های پروردگار در شهرستان زیبا و مرتفع ماسال، در ماسال آبشارهای زیبایی از قبیل آبشار ویوز در مجاورت منطقه ییلاقی النزه در شاندرمن، آبشار خون با ارتفاع بیش از ۱۵ متر، آبشار تولی نسا، آبشار رامینه با ارتفاع ۱۰ متر و همچنین آبشارهای رودخانه چسلی در ماسال و وزن، شته میل، واشیار و دیوه در شاندرمنوجود دارند.
منطقه اسب ریسه در این شهرستان، مربوط به هزاره نخست پیش از میلاد تا اوایل دوران تاریخی پس از اسلام است که در شهرستان ماسال، بخش مرکزی و دهستان حومه واقع‌شده و به‌تازگی به ثبت آثار ملی ایران رسیده است، دیواره سنگی موجود در این مجموعه یکی از صخره‌های بلند سنگ‌نوردی کشور است و باوجود رودخانه‌ایی خروشان در دامنه این صخره‌ها پتانسیل کایاک سواری در آب‌های خروشان را نیز دارد.
گورستان خون که در این منطقه وجود دارد مربوط به هزاره نخست پیش از میلاد تا سده‌های میانه پس از اسلام است، این گورستان در شهرستان ماسال و بخش مرکزی دهستان ماسال در روستای خون واقع‌شده و به‌تازگی ثبت آثار ملی ایران شده است.
یادمان میرزا کوچک
شهید یونس استادسرایی مشهور به میرزا کوچک خان جنگلی متولد 1257 مبارز انقلاب مشروطه و رهبر جنبش جنگل بود که در اعتراض به نقض تمامیت ارضی و استقلال ایران از سوی بیگانگان بعد از مشروطه قیام کرد، نهضت جنگل، قیامی مردمی بود که در یکی از حساس‌ترین دوره‌های تاریخی ایران شکل گرفت، این نهضت، از جنگل‌های گیلان آغاز شد و سپس روستاها و شهرهای این استان را دربرگرفت و هفت سال ادامه یافت.
میرزا کوچک خان جنگلی در ارتفاعات ماسال براثر کولاک درگذشت، وی درحالی‌که ارتفاعات آلاله پشته را به‌عنوان منطقه امن در نظر گرفته و قصد گذر از این منطقه و رسیدن به خلخال را داشت براثر کولاک و یخبندان به شهادت رسید که در این محل سنگ یادبودی برای میرزای جنگلی گیلان نصب‌شده است.
بازار هفتگی ماسال
در ماسال روزهای شنبه‌بازار هفتگی دایر می‌شود که از بازارهای پرنور گیلان نیز به شمار می‌رود و انواع و اقسام کالاها در آن عرضه می‌شوند، شاید تنوع کالایی که در این بازار دیده می‌شود در کمتر بازار هفتگی بتوان دید، فرآورده‌های دامی خصوصاً پنیر و کره و ترشی‌های محلی به فراوانی در شنبه‌بازار ماسال عرضه می‌شود.
همچنین در ایام پایانی سال کهنه و قرار گرفتن در آستانه سال نوروز که نهال‌کاری در گیلان رونق پیدا می‌کند انواع و اقسام نهال‌ها مخصوصاً نهال توت در شنبه‌بازار ماسال به فروش می‌رسد.
