یکی از برنامه‌های معاونت علمی و فناوری، استفاده از ظرفیت نخبگان مهاجر و مشغول به تحصیل در دانشگاه‌های برتر جهان است. در این برنامه، طرح‌ها و همکاری‌های متنوعی با این نخبگان ترتیب داده شده است.
گروه علم و پیشرفت ؛ شمار زیادی از نخبگان ایرانی که در دانشگاه‌های برتر دنیا مشغول تحصیل یا فعالیت پژوهشی هستند، علاقه زیادی دارند زمینه‌ای برای برگشتشان به ایران و کمک به پیشرفت و حل مشکلات کشور فراهم شود. معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری برای استفاده بهینه از نخبگان و کارآفرینان ایرانی که به دیگر کشورها مهاجرت کرده‌اند، اقدام به تعریف برنامه «همکاری با متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور» کرده است که با نام کانکت (connect) نیز شناخته می‌شود. این برنامه طی این سال‌ها توانسته زمینه را برای ارتباط نخبگان ایرانی خارج از کشور با زیست‌بوم علم و فناوری ایران فراهم کند.
زمینه‌سازی ارتباط نخبگان ایرانی دانشگاه‌های برتر جهانی با زیست‌بوم فناوری
سیدعلی حسینی، معاون دفتر توسعه روابط علمی و سرمایه انسانی مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در تشریح برنامه کانکت گفت: ما در این برنامه مدل‌های متنوعی برای همکاری با ایرانی‌هایی داریم که در 200 دانشگاه سطح بالای جهان تحصیل کرده‌اند و یا در شرکت‌های پیشرفته و های‌تک کار می‌کنند. تلاش داریم زیرساختی مهیا کنیم که این افراد را به دانشگاه‌ها، شرکت‌ها و پژوهشگاه‌های داخلی متصل کنیم. همکاری با شرکت‌های داخلی، برگزاری سخنرانی، کارگاه‌های تخصصی، برنامه نظام وظیفه، دوره پسادکتری و... از مدل‌های همکاری با این افراد است.
او در خصوص حوزه‌های تخصصی و تعداد افراد شرکت‌کننده در برنامه کانکت اظهار کرد: در سال جاری 1700 نفر در برنامه کانکت شرکت کرده‌اند و درخواست همکاری داشته‌اند. بیشتر این افراد از رشته‌های فنی مهندسی و تعدادی نیز در حوزه علوم انسانی و علوم پایه هستند. این در شرایطی است که این برنامه به صورت مستقیم تبلیغ نشده است و خود متخصصین ایرانی آن را به همدیگر معرفی کرده‌اند. سعی داریم در سال 1402، کانکت را به صورت فعال‌تری دنبال کنیم و افرادی که می‌توانند در پروژه‌های مختلف به ما کمک کنند را شناسایی نماییم.
همکاری نخبگان خارجی در پروژه‌های پیشران و فناوری‌های نوین
حسینی استفاده از ظرفیت‌های این نخبگان را هدف اصلی برنامه کانکت دانست و افزود: عمده همکاری‌ها در حوزه‌های تخصصی علوم کامپیوتر، آی‌سی‌تی، تجهیزات پزشکی، بیوتکنولوژی، نانو و علوم پایه بوده است. هدف ما برقراری ارتباط بین این افراد با دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیانی است که علاقمند به استفاده از ظرفیت‌ها و تخصص این افراد هستند. برای مثال برخی از این افراد به عنوان مشاور در شرکت‌های بزرگ دنیا هستند و این ظرفیت را دارند که برای شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی بستر بازاریابی و ارتباط با آنها را مهیا کنند.
وی با اشاره به استفاده از ظرفیت نخبگان در ۲۶ طرح پیشران مورد حمایت معاونت علمی و فناوری تصریح کرد: در طرح‌های پیشران معاونت علمی و فناوری، قرار است از توان نخبگان داخل و خارج از کشور برای حل مسائل کشور استفاده شود. نخبگانی که در طرح کانکت اعلام همکاری کرده‌اند، در این پروژه‌ها حضور پیدا خواهند کرد.
حسینی افزود: علاقمندی از سمت مقابل همیشه وجود داشته است. افراد به دلایل خانوادگی و یا غیره از این زیرساخت استقبال کرده‌اند و در سال آینده تصمیم داریم خودمان نیز در شناسایی و دعوت به همکاری از متخصصان ایرانی خارج از کشور، مخصوصا برای پروژه‌ها و طرح‌های پیشران معاونت علمی و فناوری اقدام نماییم. همکاری در زمینه‌های تخصصی، علاوه بر بهره‌گیری از تجارب و تخصص این دوستان می‌تواند به بازگشت و حضور ایشان در کشور نیز باشد. این همکاری‌ها و پروژه‌های مشترک می‌تواند با گذشت زمان گسترده‌تر شود.
ظرفیت همکاری نخبگان ایرانی خارج از کشور در زمینه‌های لبه علمی
او با اشاره به طرح‌های متنوع برنامه همکاری بین‌المللی با نخبگان اظهار داشت: در سال گذشته طرح‌های این برنامه با استقبال حدود 700 نفری از نخبگان خارج از کشور مواجه شد. از طرفی بازار بکر ایران و تعدیل نیرو در شرکت‌های بزرگ حوزه‌های مختلفی چون ICT در کشورهایی مانند آلمان، سوئد، نروژ و... باعث می‌شود افراد حاضر در این کشورها به بازار کشورهای دیگر مانند کانادا یا بازارهای بکر ایران روی بیاورند. شرکت‌های ایرانی و خصوصی که در زمینه‌های لبه علمی فعالیت دارند برای این افراد جذابیت و پتانسیل بالایی برای همکاری دارند.
حسینی درباره همکاری‌های ایجادشده عنوان کرد: در زمینه‌هایی مثل سلول خورشیدی و کوانتوم، توانستیم زمینه همکاری را برای چندین متخصص این حوزه‌ها شناسایی و مهیا کنیم.
علاقمندی نخبگان ایرانی خارج از کشور به تأثیرگذاری در حل مشکلات کشور
وی با تأکید بر علاقمندی این نخبگان برای همکاری با داخل کشور تصریح کرد: در کشور ظرفیت‌های بالایی در حوزه‌های مختلف فناوری مانند سلول‌های بنیادی، نانوفناوری، فین‌تک و... وجود دارد که اگر این فضا برای ایرانیان خارج از کشور درست تبیین شود و در کنار آن یک نهاد تخصصی مانند معاونت علمی و فناوری، تسهیل‌گر و برقرارکننده ارتباط این افراد با داخل شوند، علی‌رغم مشکلات اقتصادی که وجود دارد، این افراد متمایل و علاقمند به همکاری هستند.
معاون دفتر توسعه روابط مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری، تأثیرگذاری نخبگان را انگیزه‌ای برای علاقمندی آنان به همکاری با شرکت‌ها و دانشگاه‌های داخلی دانست و اضافه کرد: هنر دولت در این زمینه، ایجاد یک زمینه و بستر مناسب است تا افراد متخصص بتوانند با ریسک پایین در اینجا به فعالیت تحقیقاتی و علمی بپردازند. از طرفی فضای رقابتی کشورهای خارجی به این افراد اجازه دیده شدن نمی‌دهد، در صورتی که تأثیرگذاری آنها در کشور مشهود خواهد بود.
او در پایان خاطرنشان کرد: از دیدگاه ما تفاوتی بین نخبگان چه در داخل ایران و چه در خارج ایران وجود ندارد و بایستی تلاش کنیم خارج از چارچوب‌ها در کنار نخبگان با آنها همراه شویم و در دسترس آنها باشیم. تیم ما نشست‌ها و جلسات گفتگوهای متعددی با نخبگان برگزار می‌کند و آخرین وضعیت آنها را بررسی می‌کند. البته بایستی یک همکاری همه جانبه بین نهادهای مختلف دولتی صورت گیرد تا استفاده از ظرفیت‌های نخبگان خارج از کشور بیشتر شود.
