حجم تجارت روسیه و ترکیه با تجارت ایران و ترکیه قابل قیاس نیست و چندین برابر است، روسیه اغلب محصولات کشاورزی خود را از ترکیه وارد می‌کند.
دکتر سید جلال ابراهیمی، رئیس خانه اقتصاد و تجارت ایران و ترکیه، رئیس مرکز تحقیقات و پژوهش ایران و ترکیه، 15 سال دبیرکل اتاق بازرگانی ایران و ترکیه بوده وحالا رئیس خانه اقتصاد و تجارت ایران و کشورهای هم مرز است.
- به تازگی سطح فعالیت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بانک مرکزی برای فراهم سازی زمینه‌های بانکی و مالی تجارت بین ایران و سایر کشورها افزایش یافته است. این تحرکات را تا چه میزان برای توسعه مناسبات اقتصادی ایران و ترکیه ضروری می‌دانید؟
متاسفانه نمی‌توان اقتصاد ایران را با ترکیه مقایسه کرد، ترکیه با بخش خصوصی فعالیت می‌کند و این بخش در ترکیه فعال است. ایران در حوزه صنایع، تولیدات و محصولات قابل عرضه به خصوص در صنعت تفاوت بسیارزیادی با ترکیه دارد چرا که بیشترین فعالیت‌های تولیدی ایران در حوزه مدیریت‌های دولتی است که یا به صورت مستقیم دولتی هستند یا به صورت خصولتی اداره می شوند.
شرکت های خصولتی نیز به نوعی دولتی محسوب می شوند چرا که به برخی سازمان‌ها و بانک‌های دولتی تعلق دارند، در نتیجه سرمایه گذار اصلی که دولت است، حق بیشتری در تصمیم‌گیری‌ها دارد و برای پروسه صادرات نیز باید از کانال‌های مختلف عبور کرد.
در ترکیه مرکز بورسها و اتاق‌های ترکیه وجود دارد، (TOBB)در این کشور بورس از اتاق‌های بازرگانی جدا نیست و TOBBتصمیم‌گیری در حوزه سیاست‌گذاری تولیدی صادراتی را هدایت و به رشد آن کمک می‌کند و نقش پدر معنوی را برای بخش خصوصی و صادرات ایفا می‌کند.
اتاق های بازرگانی هر کشور مرکز تصمیم‌گیری و اتخاذ ایده‌های نو اقتصادی و مرکز ایجاد تفکر نو برای صادرات و بررسی تحقیقات و پژوهش در حوزه بودها و نبودها و کمبود ها در کشورهای هم‌سونگر تجاری است.
اتاق های بازرگانی با همکاری رایزن های اقتصادی و سازمان توسعه تجارت می تواند به رشد صادرات کشور کمک و بازار صادراتی برای اتحادیه‌های مختلف ایجاد کند.
ترکیه در دوره وزارت داووداوغلو مذاکرات زیادی با کشورهای آفریقایی انجام داد و در حوزه‌هایی که توانایی ارائه خدمات و صادرات کالا داشت، قرارداد تجاری بست، ایران نسبت به ترکیه مراوده اقتصادی با آفریقا ندارد که این قاره فرصت بزرگی برای بازار ایران است.
ترکیه در تمام کشورهای آفریقایی سفارت دارد، اما ایران تنها در 22 کشور آفریقایی از 62 مقصد آفریقایی سفارت دارد که در مجموع تعداد رایزن‌های اقتصادی ایران بسیارکم است.
من بارها درخواست کردم که اتاق بازرگانی ایران با سازمان توسعه تجارت برنامه‌ریزی کنند تا تعداد رایزن‌های اقتصادی افزایش پیدا کند.
بیشتر سفرای ایران سفیر سیاسی هستند، در صورتی که سفرای ترکیه اقتصاد، سیاسی هستند و آنها برای توسعه تجارت فعالیت میکنند.
ترکیه در ایران علاوه بر رایزن اقتصادی دو مشاور ارشد اقتصادی نیز دارد و در ایران باید بررسی شود که چه کالاها و خدماتی می‌توان به ترکیه داد.
این کشور هم نیازهای خود را از کشورهای خارج وارد می‌کند و هم برخی کالاها را وارد و بعد از افزودن ارزش افزوده به آنها، این کالاها را صادر می‌کند، این دستاوردها وقتی محقق می‌شود که بخش خصوصی تقویت شود.
انجمن موسیاد ترکیه مرکز اتحادیه‌های کارآفرینان، صادرکنندگان و تولیدکنندگان ترکیه است که بازارهای جهانی را شناسایی می‌کند و بررسی‌های این مرکز در اختیار تولیدکنندگان صادراتی قرار می‌گیرد.
اکنون ترکیه در رتبه پنجمین کشور صادرکننده جهان قرار دارد و بعد از آمریکا بیشترین سفارت را در دنیا دارد، مسئولان ترکیه معتقد هستند که در هر جا دنیا چند نفر ترک فعالیت دارند باید سفارت ترکیه را در آن کشور راه‌اندازی کرد. تجار ترکیه روابط تجاری را دوسویه انجام می‌دهند و در بازار وارداتی، فرصت صادرات را نیز شناسایی میکنند و به اتحادیه‌های مرتبط اطلاع می‌دهند.
مخاطب شناسی در بازارهای جهانی بسیارمهم است تا بتوان با شناسایی نیاز کشورها فرصت‌های جدید صادراتی فراهم کرد.
باید به دنبال فرصت‌های دیگر صادراتی به غیر از کشور عراق بود، تجار ایرانی تنها به بازار عراق توجه دارند در صورتی که ایران با 15 کشور همسایه است. نیاز است که مرکز تحقیقات اتاق بازرگانی و سازمان توسعه تجارت ایران شرایط تجارت و بازار این کشورها را بررسی کنند، اطلاعات مورد نیاز را به تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی دهند و ارتباطات بین بانکی برای آنها ایجاد کنند.
اخیراً در سفر دکتر فرزین به روسیه اولین ال.سی ارزی شبکه بانکی ایران در خارج از کشور گشایش شد، همچنین خط اعتباری برای خرید کالاهای اساسی در اختیار بانک ملی قرار گرفت. این اقدامات چه تاثیری بر تجارت خارجی ما خواهد داشت؟
حجم تجارت روسیه و ترکیه با تجارت ایران و ترکیه قابل قیاس نیست و چندین برابر است، روسیه اغلب محصولات کشاورزی خود را از ترکیه وارد می‌کند.
ایران به آنتالیا نگاه گردشگری دارد در صورتی که این شهر بزرگترین صادرکننده میوه‌جات و رب گوجه فرنگی به روسیه و کشورهای حوزه دریای بالتیک است. باید در کنار نیازسنجی از بکارگیری مدیرانی که فعالیت اقتصادی نداشته‌اند جلوگیری کرد، رایزن باید اقتصادی باشد، توانایی ارتباط گیری با کشور مقصد صادراتی را داشته باشد.
ایران در حوزه کشورهای شرق دور مانند ژاپن، کره جنوبی، چین، مغولستان و تایلند رایزن اقتصادی ندارد و نمی‌توان در مراودات با این کشورها دلار را حذف کرد. بطور کلی در هشت کشور رایزن اقتصادی دارم و قرار بر این است این تعداد به 20 کشور برسد ترکیه در تمام کشور هایی که سفیر دارد رایزن اقتصادی نیز دارد که یکی از عوامل توسعه صادرات این کشور است.
آیا امکان استفاده از ریال و لیر در برنامه‌های تجاری بین ایران و ترکیه به جای سایر ارزها وجود دارد؟ چه میزان حجم تبادلات تجاری بین دو کشور وجود دارد و تا چه میزان از تجارت مشترک دو کشور را می‌توان به ارزهای محلی انجام داد؟
در ترکیه چند بانک ایرانی داریم با این حال طبق قوانین ترکیه امکان ایجاد شعبه بانک ایرانی نیست و باید بانک مستقل راه‌اندازی کرد که بانک ملت و ملی ایجاد شده است. با توجه به اینکه ایران تحریم است، نمی‌توان ال.سی مستقیم باز کرد و ال.سی توسط حواله‌جات صرافی شارژ می‌شود.
تنها می‌توان توسط بانک ملی مراوده ارزی داشت که اغلب فعالان اقتصادی ترک از این کار ابا دارند. اغلب تجار ترک می گویند اجناس مارا در ترکیه تحویل بدهید و همان جا پول خودرا دریافت کنید و برای این امر نیاز است که صنایع پتروشیمی، صنایع فولاد، صنایع جنبی نفت، آلومینیوم، سرب، مس انبار در ترکیه داشته باشند تا بتوانند از آنجا به تجار و صنعتگران ترک فروش داشته باشند و هم چنین از این طریق توسط تجار ترک دارد تا به سایر کشور ها صادر کنند .
وقتی دبیر کل اتاق بازرگانی ایران ترکیه بودم طرح بانک ایران و ترکیه آغاز آن بصورت حوضچه تهاتر بود را پیشنهاد دادم اما عملیاتی نشد و در این روش می‌توان به صورت پایاپای تبادل کالا داشت.
توانایی صادرات ماشین‌آلات به ترکیه را نداریم و اغلب صادرات ما به ترکیه در حوزه محصولات کشاورزی، مواد معدنی و پتروشیمی است. در صادرات پتروشیمی مشکل داریم چرا که نمی‌توانیم به طور مستقیم محصولات پتروشیمی را صادر کنیم و باید از طریق بورس خرید محصول برای صادرات را انجام داد.
عربستان جایگاه ایران را در صادرات محصولات پتروشیمی به ترکیه گرفته است و با استفاده از شرکت پتروشیمی خود به نام سابیک، کالای مورد نظر را به صورت یوزانس و فاینانس در اختیار تجار ترکیه قرار می‌دهد. باتوجه به اینکه عربستان هنوز در آغاز راه ورود به بازار صادرات محصولات پتروشیمی است، تجار ترکیه این محصولات را صادر میکنند.
ما با ایجاد انبار های کالا می توانیم شمش آلومینیوم، شمش سرب، شمش فولاد، کاتد مس، محصولات پتروشیمی، کربن بلک
میزان حجم تجاری ایران و ترکیه در زمان‌های گذشته بسیار بالا بود و به جز صادرات نفت و گاز که توسط دولت انجام می‌شود که بیشترین صادرات ایران به ترکیه است. حجم تجاری ایران در بخش خصوصی با توجه به جمعیت این کشور بسیار بسیار پایین است و با وجود اینکه در دولت احمدی‌نژاد وعده 100 میلیارد دلار برای تجارت ایران و ترکیه داده شده اما هنوز حتی به 30 میلیارد دلار هم نرسیده است.(البته بدون احتساب میعانات نفتی)
براساس آخرین داده‌های گمرک ایران در 9 ماهه امسال، مجموع تجارت ایران و ترکیه به بیش از 8.5 میلیارد دلار رسیده است.
ارزش اقلام صادراتی ایران به ترکیه حدود ۳ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار بوده که در مقابل ارزش اقلام وارداتی از ترکیه به ایران ۵ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار است.
عمده اقلام صادراتی ایران به ترکیه گاز طبیعی، اوره، آلومینیوم، شمش آهن و قیر و عمده کالای وارداتی، روغن آفتابگردان، شمش طلا و ذرت دامی بوده است.
- لیر به عنوان یکی از ارزهای خدماتی پراستفاده جامعه ایرانی محسوب می‌شود که در زمان تردد و سفرهای گوناگون به ترکیه مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صورت حذف دلار از پروسه ارز خدماتی مسافران ایرانی و پرداخت لیر به جای آن، تا چه میزان هزینه نقل و انتقال‌های مالی مسافران به ترکیه کاهش می‌یابد؟
از آنجایی که ترکیه با بازار مشترک اروپا مراوده تجاری دارد، نیازمند یورو است اما از طرفی به بانک جهانی رقم بالایی بدهی دارد و باید به دلار بدهی‌های خود را بپردازد، بر این اساس دریافت دلار در معاملات و ذخیره آن برای این کشور اهمیت زیادی دارد. به طورمعمول خرید ایرانی‌ها از جمله خانه در کشور ترکیه با دلار است و معامله گاز بین ایران و ترکیه نیز با دلار پرداخت می‌شود، همچنین ترکیه برای تامین دلار خود، تجارت با کشورهای شرق آسیا و آسیای مرکزی را افزایش داده است.
با این حال دولت ترکیه برای سهولت سفر ایرانی‌ها امکان تبدیل لیر به ریال را فراهم کرده و ایرانی‌ها در خیابان‌های این کشور می‌توانند با استفاده از کارت بانکی خود لیر دریافت کنند.
نوسان دلار، ارزش لیر ترکیه را تغییر می‌دهد و با افزایش قیمت دلار، ارزش لیر کاهش پیدا می‌کند.
مزیت تجاری ایران برای ترکیه و مزیت تجاری ترکیه برای ایران در کدام بخش‌ها است؟ به طور کلی، رفع موانع پولی و دادوستدهای مالی تا چه میزان می‌تواند ظرفیت تجارت مشترک فراهم کند؟
ایران به جز نفت و محصولات کشاورزی کالایی برای صادرات به ترکیه ندارد، ترکیه به محصولات کشاورزی ایران ارزش افزوده می‌افزاید و با بسته‌بندی آنها، این محصولات را صادر می‌کند.
ایران در دوره‌ای بزرگترین صادرکننده پسته در جهان بود و ترکیه با خرید پسته ایرانی، این کالا را به اروپا و آمریکا صادر می‌کرد. بیشترین خریدار پسته ایران، ترک‌ها بودند و بازارهای اروپا و آمریکا از تجار ترکیه پسته ایران را خریداری می‌کردند، این در حالیست که ترکیه نیز به تولید پسته روی آورده و اکنون خود یکی از تولیدکنندگان این محصول کشاورزی است و با صادرات پسته ترکیه بخشی از بازار ایران تصاحب کردند. هم اکنون ترکیه علاوه بر پسته، زعفران نیز تولید می کند.
دیر زمانی نخواهد گذشت که آنها بازار زعفران را در اختیار بگیرند چون آنها در طراحی ===بسته بندی نه تنها از ما بلکه از خیلی کشور های ارپایی نیز قویتر و ما ---== هستند.
از سوی دیگر ترک ها در مذاکرات تجاری خیلی مهارت پیدا کرده اند، خوب گوش می کنند، نکات حساس را یادداشت میکنند، در مورد موضوع جلسه کوتاه و مستدل صحبت میکنند. فرمان مذاکره را رعایت میکنند و بسیاری از موارد تجارت WTO را رعایت می کنند.
پایگاه خبری تجریش
