15بهمن روز جهانی سرطان است. نامگذاری این روز به نام سرطان، یک ابتکار جهانی است برای افزایش آگاهی در مورد پیشگیری، تشخیص و درمان در برابر یکی از علل اصلی مرگومیر در جهان. به گزارش الجزیره، سالهاست که دانشمندان در جهان برای شکست این بیماری مرگبار تلاش میکنند.
در سال2020، بیش از 18میلیون نفر به یکی از انواع سرطانها مبتلا شدهاند. از این تعداد 9.3میلیون مورد در مردان و 8.8میلیون مورد در زنان بوده است. اما دقیقا به چه فرایندی در بدن سرطان گفته میشود؟ بدن انسان از تریلیونها سلول تشکیل شده است. هر روز سلولهای جدید در فرایندی به نام تقسیم سلولی رشد کرده و تکثیر میشوند. یک سلول طبیعی ابتدا رشد میکند، سپس تقسیم میشود و در نهایت میمیرد. از طرف دیگر سلولهای سرطانی دستخوش تغییرات ژنتیک میشوند که منجر به تقسیم غیرقابل کنترل آنها میشود. سپس این سلولها میتوانند به بافتهای مجاور حمله کرده و به سایر قسمتهای بدن گسترش یابند. توسعه سرطان در مراحلی اندازهگیری میشود و توسط چند عامل مختلف ازجمله اندازه و محل تومور تعیین میشود. شدت سرطانها به چند مرحله تقسیم میشود. در مرحله صفر سلولهای غیرطبیعی به بافتهای مجاور گسترش نیافتهاند. در مرحله یک، سرطان عمیقا به بافتهای مجاور نفوذ نکرده و به غدد لنفاوی یا مکانهای دور از تومور اولیه گسترش نیافته است. در مرحله2 سلولهای تومور عمیقتر به بافتهای همسایه گسترش یافتهاند، اما به نقاط دورتر در بدن نرفتهاند. در مرحله3 سرطان عمیقتر در بافتهای مجاور رشد کرده و به غدد لنفاوی گسترش یافته است اما به نقاط دوردست بدن گسترش نیافته است. در مرحله4 سلولهای سرطانی فراتر از بافتهای مجاور و به غدد لنفاوی و بخشهایی از بدن، ازجمله اندامهای دور از محل اصلی، گسترش یافتهاند. این مرحله عنوان سرطان پیشرفته شناخته میشود.
سرطان تقریبا در هر جایی از بدن ازجمله استخوانها، اندامها و پوست میتواند شروع شود. براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی سرطان سینه و ریه بهترتیب 12.5 و 12.2درصد از کل تعداد سرطانهای جدید تشخیص داده شده در سال2020 را شامل میشوند. سرطان ریه، بیشترین مرگومیر را در میان سرطانها بهخود اختصاص داده است.
مورچهها سرطان را بو میکشند؟
دانشمندان موفق شدند با آموزش مورچههای فورمیکا فوسکا که با نام مورچههای ابریشمی یا تاریک نیز خوانده میشوند، علائم سرطان سینه انسان را در ادرار موش تشخیص دهند. مورچهها بهدلیل سیستم بویایی بسیار حساس احتمالا میتوانند در تشخیص سرطان کمک کنند. بپتیس پیکرت، نویسنده ارشد این تحقیق گفت: میتوان مورچهها را در عرض ۱۰دقیقه آموزش داد تا بوی سرطان را در ادرار موشها تشخیص دهند. پیکورت تحقیق خود در این مورد را از سال۲۰۱۷ شروع کرده است. حالا تیم تحقیقاتی او چندین قدم جلو رفتهاند. پیکرت و همکارانش از روشی بهنام زنوگرافتینگ استفاده کردند. در این روش سلولهای سرطان سینه را به بدن موشها منتقل میکنند تا در بدن آنها رشد کنند. بعد نمونههای ادراری از 2دسته موش سالم و موشهای سرطانی را جمعآوری کردند. سلولها مانند کارخانه هستند. آنها برای زنده ماندن نیاز به مواد مغذی دارند و مواد زائد تولید میکنند. سلولهای سرطانی مواد زائدی تولید میکنند که از بویشان قابل تشخیصاند. سلولهای سرطانی بوی ارگانیک خاصی تولید میکنند که هم در ادرار و هم در نفس مشخص میشود. مورچهها اینگونه برای تشخیص بو تربیت میشوند.
پیکرت گفت: برای رسیدن به مرحله شناسایی سرطان در انسان باید مورچهها را با ادرار انسان آزمایش کنیم. اما این کار پیچیدهتر از آزمایش با ادرار موش است. تربیت کردن مورچهها برای تشخیص بوی سرطان در انسان ملزم به آموزش عوامل متغیر بسیاری است ازجمله سن، جنسیت و نوع رژیم غذایی و همینطور بوی خاصی که هر انسان دارد. پیکرت توضیح داد: همه انسانها یک بوی ثابت ندارند. بوی هر فرد با فرد دیگر فرق دارد و ما هنوز نمیدانیم مورچهها میتوانند باوجود همه این تفاوتها روی بوی سلول سرطانی تمرکز کنند یا نه. با وجود این پیکرت قصد دارد این مطالعه را ادامه بدهد چون معتقد است استفاده از مورچهها میتواند روش بسیار مؤثر و ارزانی برای تشخیص سرطان باشد و ممکن است زمان فوقالعاده زیادی برای تربیت آنها لازم نباشد. او گفت: یکی از جنبههای مثبت در مورد مورچهها این است که آنها به شکل گروهی زندگی میکنند و اطلاعات را بین خود به اشتراک میگذارند.
«دیانای» مصنوعی؛ راهی جدید برای نابودی سرطان
محققان دانشگاه توکیو با استفاده از «دی ان ای مصنوعی» به پیشرفتی در مبارزه با سرطان دست یافتند که امید میرود آغازگر دوران تازهای در تولید داروهای این بیماری باشد.
دی ان ای تولیدی مصنوعی به شکل سنجاقسر با میکرو آر ان ای در سلولهای سرطانی تراکنش انجام میدهد و به این ترتیب یک پاسخ ایمنی را فعال میکند. این شیوه در تستهای آزمایشگاهی به طور موثری سلولهای سرطانی گردن رحم (cervical ) و سینه در انسان و همچنین سلول های بدخیم سرطان پوست در موشها را هدف قرار داد و نابود کرد.
این گروه تحقیقاتی ۲ گروه از دیانای سنتز شده (مصنوعی) شیمیایی به شکل سنجاقسر (hairpins) را به طور خاص برای حمله به سلولهای سرطانی طراحی کردند. زمانی که این (زوج دی ان ای مصنوعی) به درون سلول های سرطانی تزریق میشود به مولکولهای میکروآرانای (miRNA) متصل میشود.زوجهای دیانای مصنوعی پس از اتصال به میکرو آر ان ای، گسیخته شده و ترکیب میشوند و زنجیرههای طولانیتری از دیانای را تشکیل میدهند که یک پاسخ ایمنی را فعال میکند.
